14 oktober 2009

Dilemma's

Zou God zichzelf tegenwerken? In 2 Sam. 24 lezen we dat God boos is op Israel en David tegen het volk opzet door hem een volkstelling te laten houden. Na gedane arbeid ziet David dit als een verkeerde actie en vraagt God om vergeving. Die vergeving komt niet "gratis". Zeventigduizend Israelieten sterven door de pest. Het idee is als volgt, ik haal jou over om iets te doen waar ik helemaal niet achter kan staan. Nadat ik je heb weten te overreden en jij dat doet wat ik niet wil, word ik boos op jou en laat jou een flinke boete betalen. Je zou het idee kunnen krijgen dat God de weg een beetje kwijt is, maar dat kan natuurlijk niet.
In 1 Kronieken 21:1 krijgen we een ander perspectief op dezelfde zaak te lezen, "Satan wilde Israel in moeilijkheden brengen en daarom zette hij David aan om een volkstelling te houden in Israel."
In het Nieuwe Testament heeft Jakobus (1:13-15) een interessante analyse. Als zijn analyse de juiste is, dan kunnen we de tegenstelling die we aangaande de aanleiding voor de volkstelling vinden oplossen: "Als iemand op de proef gesteld wordt, moet hij niet zeggen: Die beproeving komt van God. Want God, die niet door het kwaad kan worden beproefd, beproeft zelf niemand. Wordt iemand op de proef gesteld, dan is het steeds zijn eigen begeerte die hem lokt en meetrekt. De begeerte nu waaraan wordt toegegeven, brengt zonde voort, en als de zonde volgroeit is, baart ze de dood."
Een simpele observatie van het leven leert ons dat deze analyse een universeel principe beschrijft. Begeerte, hebzucht is de bron van ongelooflijk veel kwaad. De economische recessie is het directe resultaat van hebzucht. De zonde die volgroeit is, baart de dood. De hele wereld leeft met de gevolgen van de hebzucht. Die van anderen en van zichzelf.
Het verhaal van God loopt daar dwars doorheen. Herstel en vergeving is mogelijk, maar de gevolgen van hebzucht, daar zullen we mee moeten leven.

8 opmerkingen:

  1. En toch blijf ik zulke dingen vreselijk moeilijk vinden. Waarom lijkt de bijbel zichzelf soms tegen te spreken, hoe betrouwbaar is de bijbel dan eigenlijk? En waarom moet een 'onschuldig volk', mannen, vrouwen, kinderen boeten voor de hebzucht en eerzucht van hun koning?
    Dit zijn echt dingen die mij erg aan het twijfelen kunnen brengen over de goedheid van God.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Het heeft te maken met de vrijheid die God ons heeft gegeven. Die vrijheid kan gebruit en ook misbruikt worden. Bij misbruik worden velen in de gevolgen daarvan meegesleurd. We doen het vooral onszelf aan. De bijbelschrijvers zien God als Degene die ons de vrijheid heeft gegeven en in staat is (de macht) heeft om in te grijpen. Ingrijpen in de gevolgen van de door ons misbruikte vrijheid staat dan op gespannen voet met zijn ontwerp waarin het de mens vrij staat om met die vrijheid naar eigen goeddunken om te gaan. Stel je voor dat ik jou honderd euro geef die je geheel naar eigen goeddunken mag uitgeven maar ik dan ingrijp als je die honderd euro besteed aan dingen waar ik niet achter kan staan. Je zou mij terecht beschuldigen van misbruik van macht en je zou je niet langer vrij voelen.
    Het verhaal wordt helemaal ingewikkeld als we zouden afspreken dat we vinden dat God wel moet ingrijpen. Waar trek je dan de grens.
    Leven binnen de grenzen van Gods geopenbaarde woord is dan ook de beste manier om met die vrijheid om te gaan. Binnen die grenzen ben ik veilig en levert de vrijheid die ik daarbinnen vind mij veel voordeel op omdat ik daarmee beantwoord aan Gods originele ontwerp van de mens. Daarom is Jezus zo belangrijk. Hij verbindt mijn hart met het hart van de Vader en door de kracht van zijn Geest kan en wilm ik die honderd euro op zo'n manier besteed dat 1) God er door wordt geeerd en 2) mijn naaste gezegend wordt.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Bedankt voor je reactie! Ik snap wat je bedoelt, ik moet ook direct denken aan de film Bruce Almighty waarin de vrijheid van de mens ook een belangrijke rol speelt ;-).

    Wat ik dan nog wel lastig vind (ik verwacht niet dat je nog reageert hoor, ik neem aan dat je druk genoeg bent en graag tijd aan thusi wilt besteden ;-)), is dat de pest waardoor het volk getroffen wordt, geen direct gevolg is van Davids zonde. Het is iets dat God laat gebeuren en er is geen oorzakelijk verband.

    Als ik bijvoorbeeld mijn man bedrieg en daarmee mijn gezin kapotmaak, dan volgt het een uit het ander, ìk veroorzaak zelf de ellende die mijn man en kinderen meemaken. Maar in dit verhaal is het God die het volk straft voor iets dat David heeft gedaan. Waarom kiest God ervoor om het volk te laten boeten en niet alleen David zelf 'aan te pakken'?

    BeantwoordenVerwijderen
  4. In 1 Samuel 8 lees je over de gevolgen waarmee het volk zal moeten leven als ze vasthouden aan hun eis om een koning aan te stellen, net als de volken rondom hen. Israël gaat hier over van een theocratie naar een vorm van democratie, of misschien eerder een demagogie. De domme beslissingen van hun leider heeft ook voor het volk op korte en lange termijn verstrekkende gevolgen. De Bijbel spreekt, in tegenstelling tot wat we in het Westen gewend zijn (individuele verantwoordelijkheid) regelmatig het volk aan op hun collectieve verantwoordelijkheid. Dat maakt het allemaal niet perse eenvoudiger, want nog steeds sterven er in onze ogen onschuldige burgers, maar het werpt wel een interessant licht op het geheel. We zien ook vandaag de gevolgen die de hebzucht van leiders heeft voor een volk. Waar Joden en Palestijnen in vrede naaste elkaar willen leven en iets van het leven willen maken heeft de hebzucht van hun leiders tot gevolg dat dezelfde mensen lijden. Zimbabwe is ook een eigentijds voorbeeld van onnodig lijden dat veroorzaakt wordt door hun demagogische leiders.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wat een interessante dingen allemaal. Ik kan niet anders dan vasthouden aan de goedheid van God, maar sommige dingen vind ik toch ook wel lastig. En je moet inderdaad van alle zaken weten, zoals wat je noemt over 1 Samuel 8, om een soort van 'begrip' voor God te krijgen in bepaalde keuzes die hij lijkt te maken. En dat samen met de totaal andere manier van samen leven tussen toen en nu, indivualisme tegenover collectieve verantwoordelijkheid.
    Interessant en lastig tegelijkertijd. Ben blij dat je er over schrijft Jan.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Hm... stof tot nadenken. Zo zie je inderdaad maar weer dat je een verhaal in z'n context moet lezen en dat je je westerse bril af moet zetten.
    Ja, boeiende materie en ook echt een worsteling af en toe.

    Dank Jan, hiervoor.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Wat ook belangrijk is, is een tweetal observaties.

    Het eerste is de theologische notie dat koningen van Israel in het Oude Testament geroepenen waren (door God, via profeten) en niet op basis van een bepaald charisma (zoals bij de volkeren om hen heen). David moet (blijven) begrijpen dat hij niets van zichzelf is, maar dat God hem gekozen heeft, om Zichzelf te verheerlijken door David heen. David moet ten dienste staan van God.

    Ten tweede: volkstellingen waren niet aan te raden (Exodus 30:12, waar gemeld wordt dat het volk zelfs verzoening moest doen over de telling, omdat het anders noodlottig kon worden!), omdat dit een verleiding kon zijn voor het volk en de koning. Doordat men zich van de aantallen bewust werd ('tjonge, wij zijn met grote aantallen!') zou men hoogmoedig worden en van God wegdrijven of zich verheffen.

    De moraal van dit verhaal: hoogmoed komt voor de val en God is een jaloers God. Laten we de heiligheid van God in dit soort dingen in de gaten houden.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Misschien nog een toevoeging over de harde (en zelfs ietwat verbijsterende tekst uit Exodus 30): het is dus zeer af te raden een volkstelling te doen! Iedereen kende de wet van Mozes en als er geen verzoening gedaan is, zoals Ex. 30 eist, dan schijnt dat toch een ander licht op de 70.000 omgekomenen...

    Het is niet de bedoeling dat je je volk ging tellen. Want de Here zou toch voor Zijn volk strijden? Welk goeds zou je verwachten van een volkstelling? Het volk zou zich afmeten tegen de volkeren rondom Israel en op basis van de getalsverhoudingen besluiten dat men 'het klusje' zelf wel kon klaren... We zien regelmatig voorbeelden dat de Israelieten dachten iets zelf te kunnen, en dat de Filistijnen dan de overhand kregen...

    Ergo: God wil onze Herder zijn, Hij wil ons leiden, Hij weet wat goed voor ons is en we moeten niet op eigen inzichten vertrouwen (Spr. 3:5). We moeten dus onze eigen kracht niet gaan meten (volkstellingen houden), maar op Zijn kracht vertrouwen.

    BeantwoordenVerwijderen