Dagboekaantekening: Zout en Vrede

"Verlies het zout in jezelf niet en bewaar onder elkaar de vrede" (Marcus 9:50)

Interessant dat hier de verbinding tussen het verbond tussen de mens en God en de verhouding tot de ander wordt gelegd.

Als het zout voor de verbinding tussen het hart en God staat (zie ook Leviticus 2:13); een verbond van wederzijdse toewijding, dan is de praktische uitwerking daarvan terug te zien in de relatie tot de medemens. 

Als we de vrede onder elkaar niet bewaren - hetgeen vraagt om een actieve inspanning - dan verliest het zout zijn kracht.

De dienst aan God of, de toewijding aan Hem, is van nul en generlei waarde als er van mijn kant niets wordt gedaan om de vrede met allen te bewaren. Zulk een godsdienst is leeg en betekenisloos. De "als het tussen God en mij maar goed zit" is een loze kreet als ik tegelijkertijd in onmin leef met mijn medemens. In het huidige tijdsgewricht waarin de mens het zelf, en daarmee het eigen gelijk, tot god heeft verheven toont juist de volgeling van Christus een beweging weg van die hoog verheven zelftroon: naar de ander toe. Het eigen gelijk wordt geofferd ten gunste van de vrede Gods die alle verstand te boven gaat

Blinde vlekken in reflectors

Van een afstandje kijken naar je eigen denkpatronen, handelen, drama, neurosen, hebbelijkheden, onhebbelijkheden en een boel andere dingetjes die deel zijn van je doen en laten, om daar vervolgens analyses en diagnoses op los te laten teneinde wellicht tot een betere versie van jezelf te komen; het lijkt nogal in de mode te zijn.
Reflectie en zelfreflectie zijn de hippe woorden die hiervoor gebruikt worden en onderdeel zijn van verdienmodellen van onder andere coaches, mentors en ander loslopend wild in de (zelf)help industrie. Vroeger werd je gevraagd om ergens nog eens goed en diep over na te denken. Tegenwoordig wordt je gevraagd hier nog eens op te reflecteren.

Ik las op een website het volgende: "Pas wanneer jij objectief naar jezelf leert kijken en daarin realistisch bent, zet je grote stappen in je ontwikkeling." Deze skill wordt in dezelfde alinea genoemd als belangrijk naast iemands professionele loopbaan*. 

Ik zou de laatste zijn die het belang van reflectie en zelfreflectie diskwalificeert - ik ben immers een (zelluf hullep) boek aan het schrijven over dit thema - maar er moet wel iets over gezegd worden. 

Is het mogelijk, zoals in het webartikel wordt gesuggereerd, om objectief naar jezelf te kijken?

Een voorbeeld:

Ik erger me in het verkeer. Hoe drukker het op de weg is, hoe groter mijn ergernis. Nu ga ik van een afstandje naar mijn ergernis kijken. Waar komt deze vandaan en wat kan ik doen om in de nabije toekomst in een symbiotische gemoedstoestand te geraken die het midden houdt tussen onverschillige Zen (de rest van de wereld boeit me niet en is er eigenlijk niet) en een permanente Evangelische glimlach (ik voel me niet blij maar doe me voorkomen alsof ik dat wel ben); de voor mij ideale uitkomst van de oefening.

Het object in de auto:

1. Vraagt zich af waarom de rest van de wereld zo nodig op de snelweg moet zijn op het moment dat hij daar wil rijden.
2. Heeft het idee dat de meeste automobilisten zich van A naar B haasten om iets te verkopen wat zijn/haar medemens niet nodig heeft (inclusief betrokkenen bij songfestivals, haar toeleveranciers en colporteurs). Die moeten meteen! van de weg af, desnoods dwars door de vangrail of door sloten.
3. Is gefrustreerd met zichzelf omdat hij zelf op dat moment meedoet aan alle achterlijkheid waarbij de gigantische verkwisting aan grondstoffen en zijn overtuigingen aangaande (ethisch) rentmeesterschap die frustratie alleen maar versterken.
4. Ergert zich in principe aan alle andere automobilisten behalve op de vroege zondagochtend wanneer hij van A naar B rijdt om de Blijde Boodschap ergens in den land te verkondigen. De reden voor het uitblijven van deze ergernis is dat op dat tijdstip vrijwel alle andere asfaltclaimers nog op een oor liggen.

Reflecties en voorlopige conclusies:

1. Jan's ergernis is gerelateerd aan de verkeersdrukte en zijn wereldbeeld.
2. Jan gunt de ander zijn/haar stukje asfalt niet en vindt voor zichzelf dat hij recht heeft op meer asfalt dan de ander.

Objectiveren gaat meestal nog wel; beschrijven wat het object in kwestie doet, hoe het eruit ziet, wat er gebeurd als je er met een vork in prikt enz..

Objectief naar jezelf kijken gaat echter niet. Het is onmogelijk om het brilletje waarmee je naar de ander, de wereld en jezelf kijkt, af te zetten. Dat is waarschijnlijk het belangrijkste positieve resultaat van een zelfreflectieoefening; erkennen en toegeven dat alles al gekleurd is omdat je nu eenmaal een gekleurde bril ophebt. Die erkening heeft als gevolg dat er ruimte komt voor de ander en je hem/haar een beetje meer asfalt gunt of, zoals Jan het zou zeggen: "Tsja"! 

* (https://www.yacht.nl/carriere/skills/zelfreflectie op 21 mei bezocht).

Billie: Luther en Erasmus door de (kerk)bocht (BB5)

Billie

Mensen veranderen. Over het algemeen langzaam. Er kan afstand ontstaan tussen dat waar je je thuis bij voelde en de innerlijke transformatie die de meeste mensen in hun leven ondergaan. Die innerlijke verandering is een onvermijdelijk gevolg van het volwassen en ouder worden. De ontstane innerlijke conflicten en conflictjes vragen om een reactie waarbij doorgaans een aanpassing plaatsvindt; een nieuw evenwicht lijkt de afstand te overbruggen en men kan weer een poosje door. Het proces stopt echter niet  en men kan een punt bereiken waarbij er geen overbrugging meer mogelijk lijkt. Dan is een ingrijpender actie nodig om tot een nieuw normaal te komen.
Aan beiden kanten van de ontstane afstand is een bepaalde mate van rek; de verschillen in denken en praktijk zijn tot op zekere hoogte met elkaar te verzoenen. 

Alles heeft een breekpunt en toen Billie op dat punt was aangekomen en de verschillen onverzoenbaar bleken, was het zijn keuze om de kerk te verlaten. Zijn "probleem" was niet zozeer met God, de Bijbel of het fenomeen kerk, maar meer met de geïnstitutionaliseerde ideeën en praktijken hieromtrent. 

In eerste instantie was Billie verbitterd en gedesillusioneerd en nam vooral de kerk van alles kwalijk. Nu hij zichzelf de tijd had gegund om over zijn eigen plaats in het proces na te denken - wat moeilijk genoeg was omdat de mens geneigd lijkt te zijn om naar externe factoren te wijzen - realiseerde hij zich dat het niet helemaal terecht was om zijn omgeving de schuld te geven voor een veranderingsproces dat zich voornamelijk in zijn innerlijke leven voltrok.

Billie deelde zijn verworven inzicht met me en vroeg wat mijn gedachten hierover waren. Die wilde ik wel delen:

Naast het persoonlijke ontwikkelingsproces dat een mens ondergaat ontwikkelt alles om ons zich ook voortdurend. Het is dan ook onvermijdelijk dat we regelmatig onze positie ten opzichte van al die externe krachten herijken en onze positie opnieuw bepalen. Een voorbeeld uit de geschiedenis:
Maarten Luther en Erasmus waren tijdgenoten en allebei lid van dezelfde kerk. In die kerk was van alles mis en beide mannen kwamen tot de conclusie dat het systeem op de schop moest.
Luther koos voor afscheiding en speelde een belangrijke rol in het (slechts deels) afwerpen van het tirannieke juk der katholieke kerk. Hij verliet de kerk met grote gebaren en vetgedrukte woorden. Zijn aandeel in de reformatorische beweging zijn van wereldveranderende orde. Dat deze nieuwe beweging al snel institutionaliseerde is een ander verhaal maar de transitie van beweging naar instituut blijkt een taaie realiteit. 

Erasmus bleef de kerk trouw. Hij geloofde dat verandering het best tot stand komt met geduld en door het gedrukte woord. Erasmus was in zijn tijd de belangrijkste, meest bekende en populaire "influencer". In zijn "lof der zotheid"  - een toen unieke en toegankelijke ironische stijl -  stelt hij misstanden in de kerk en samenleving aan de kaak en wist velen (tot aan de dag van vandaag toe) tot "herijking" van de eigen positie ten opzichte van de wereld, de macht en de kerk (die twee waren in zijn tijd zo'n beetje synoniem) te bewegen.  De kerk was uiteraard niet al te blij met hem. Zijn bijdrage aan het huidige mens en wereldbeeld reikt tot in de vezels van vele culturen.

Wat ik hiermee wil zeggen is dat het juist kan zijn om een streep te zetten en de hakken in het zand, zoals Luther deed met als gevolg dat een nieuw instituut ontstond dat met dat andere instituut moest leren co-existeren (hetgeen met de nodige liters bloed gepaard gaat, ook tot aan de dag van vandaag).

De weg van Erasmus is in mijn ogen een sympathiekere weg en op de lange termijn effectiever en daarom aan te bevelen. Daarbij houdt je vast aan de basis - dat wat mij met de ander verbindt en verenigt - en benoemt kritisch-constructief de ontstane ruis in systemen om ons heen. Het effect is niet altijd onmiddellijk maar op de lange duur werkt deze kritisch-constructieve aanpak vanuit de diepte naar de breedte.

Natuurlijk zijn er onverzoenbare breekpunten die een persoon niets anders laten dan te vertrekken. Voor mij persoonlijk is dat de centrale plek die Christus inneemt in het grote verhaal van God. Ik weet het, het zijn maar een paar woorden waar een forse wereld achter zit. Wat mij zorgen baart en waar ik voor wil waken is dat ruis die centrale plaats van Christus verstoort en zelfs verduistert. Dat is wat een instituut neigt te doen en daarom moet de kerk altijd in beweging blijven.

p.s. Eén van de mooiste biografien over Erasmus is Nina Burton's "Erasmus, de ster aan Gutenberg's firmament." Hierin wordt de raltie tussen Luther en Erasmus breed uitgelicht en hun verschillen in visie over hoe met dat grote katholieke instituut om te gaan. De drukpers, waardoor boeken voor een breder publiek beschikbaar en toegankelijk kwamen, speelt daarbij een cruciale rol.

Dit is de vijfde en laatste blog in een serie van vijf over de kerkverlating van Billy Bobslee.

1. Hoe Billie zich brandde
2. Mogelijke schuldige aan de brand 1: God
3. Mogelijke schuldige aan de brand 2: De Bijbel
4. Mogelijke schuldige aan de brand 3: De Kerk
5. Mogelijk schuldige aan de brand 4: Billie 

Biljarten in de kerk (BB4)

De kerk

De plaatselijke biljartclub, waar Billie al jaren lid van was, had een probleem. Vond Billie. De meeste clubleden ook. Ieder jaar sinds haar ontstaan in de buurt van 1782, stond het probleem op de agenda. Kennelijk slaagde men er maar niet in om het probleem op te lossen. De ballen waren het probleem niet. Die waren al sinds de genesis van dit binnenshuise 'balspel op tafel' gewoon rond en moesten dat, om voor de hand liggende redenen, vooral ook blijven. Dat er in de loop der tijd varianten op het basisspel waren ontstaan was ook niet het probleem.

Nee, het probleem was het voortbestaan van de club waarbij vergrijzing en voorspelbaarheid als centrale boosdoeners werden aangewezen en het bestuur aansprakelijk. Natuurlijk kwamen er wel eens jongere aspirant leden langs maar die hielden het vaak na vier avonden wel voor gezien en sloten zich aan bij de plaatselijke squashvereniging. Daar mochten ook vrouwen meedoen.
Op de meest recente ledenvergadering hadden enkele clubleden een motie ingediend. Het bestuur zou moeten opstappen en plaats maken voor de jongere garde die de boel moest gaan saneren en innoveren. Sommige van die jongeren hadden daar zelfs voor doorgeleerd dus zou zo'n proces bij hen in goede handen zijn.  Ook moest de voorspelbaarheid van de clubavonden aangepakt worden.
In de pauze had een clublid ten overstaan van enkele andere leden zachtjes, maar wel verstaanbaar, "saai" in z'n elleboog gezegd. Toen was er even een gespannen stilte gevallen maar die werd al snel met een volgend rondje tap weggespoeld. 

Thuisgekomen had Billie nog wat nagedacht en realiseerde zich dat je maar beperkt kunt variëren met de keu, groen laken (ze hadden blauw geprobeerd en dat had voor een opleving gezorgd die  - zowel het laken als de opleving -echter al na een paar maanden vervaagde), een aantal ballen en andere spelers.

Nee, als hij eerlijk was, en dat probeerde hij te zijn, was het niet zozeer het spel maar was het z'n eigen rol en plaats in het grotere verhaal waar hij eens naar moest kijken. Dus, zo concludeerde Billie, moet ik niet zozeer de club verwijten maken (hoewel sommige verwijten en zorgen best wel terecht zijn en op de agenda moeten blijven verschijnen) maar kijken naar wat ik constructief kan bijdragen aan het in leven en in beweging houden van dat spel.

De parallel met de kerk, die hij inmiddels had verlaten, lag eensklaps voor het oprapen en Billie vroeg zich stilletjes af of hij in dat verlatingsproces misschien niet teveel naar die kerk had gekeken en gewezen en te weinig naar zichzelf. Hij nam zich voor om daar nog eens een weekje over na te denken....

Van alle manieren om betrokken te raken bij dat wat we kerk noemen is het samenkomen van de gelovigen de meest absurde -  een bonte verzameling van mensen die op de een of andere wijze op zondagochtend bijeen weten te komen, vaak met een half hart liederen zingen die de helft niet kent of niet mooi vindt, zich op een preek concentreren afhankelijk van hun  vermogen om de stof op dat tijdstip te verteren of het volume en de charisma van de spreker, onbehouwen in hun toewijding en hortend en stotend in hun gebeden.
Maar deze mensen zijn ook de mensen die een diep lijden kennen en God vinden in hun lijden. Dit zijn de mensen die elkaar hun liefde verklaren, er trouw aan zijn door lief en leed en de vrucht van gerechtigheid voortbrengen, de vrucht van de geest die de mensen om hen heen tot zegen zijn…

…Deze groep van welwillende gelovigen is zeer divers en trekt samen op met hen die zich aan de buitenkant niet eens van de welwillenden onderscheiden. 

Ik kan in de bijbel geen andere vorm van kerk vinden.

Eugene Petersen, Under the unpredictable plant 23-4.

Dit is de vierde blog in een serie van vijf over de kerkverlating van Billy Bobslee.

1. Hoe Billie zich brandde
2. Mogelijke schuldige aan de brand 1: God
3. Mogelijke schuldige aan de brand 2: De Bijbel
4. Mogelijke schuldige aan de brand 3: De Kerk
5. Mogelijk schuldige aan de brand 4: Billie (volgende week)

Afbeeldingen: Pixabay
Kerk: https://pixabay.com/nl/vectors/huis-icon-silhouet-kruis-304072/
Ballen: https://pixabay.com/nl/vectors/ballen-cue-game-biljart-vrije-tijd-34909/
Tafel: https://pixabay.com/nl/vectors/tafel-biljart-zwembad-sport-game-311027/

Chocola maken met en van de Bijbel (BB3)

De Bijbel

Billie worstelde al een tijd met de vraag hoe het nu zat met de Bijbel. Als Beta-man verbaasde het hem hoe veel van zijn geloofsgenoten zich leken te verzetten tegen alles wat met wetenschap te maken had en hun vaak starre houding verdedigden door te zeggen dat alles wat we willen en kunnen weten in de Bijbel te vinden is; alles daarbuiten is of van de duivel of op z'n minst discutabel. Daarnaast scheen het Billie toe dat gelovigen best wel goed zijn in het vinden van teksten die tot favoriet worden verheven of zeggen wat de gelovige graag wil horen. Hij kon er geen chocola van maken.

Ik weet niet of het Billie heeft geholpen maar dit is wat ik hem schreef:

Sola Scriptura vs Scriptura Fluidum

Toen rond 1520 het juk van de katholieke kerk middels het proces van wat we kennen als de Reformatie werd afgeworpen, moesten fundamenten voor dat reformatorische geloof worden verwoord en vastgesteld. Een van die fundamenten was de "Sola Scriptura" (er zijn nog vier andere sola's); het idee dat de Bijbel het enige gezag is voor het geloof en de Christelijke geloofspraktijk; De Bijbel is volledig, gezaghebbend en waar. 

In de eerste eeuwen na Christus was er sprake van een zoektocht over welk boek er nu wel en niet in thuishoorde. Die discussie werd zo rond de vijfde eeuw afgerond en de canon, of maatstaf, was een feit. Die canon werd vervolgens met een stevig lint aaneengebonden waarbij de tekst uit 2 Timoteüs 3:16 als de handtekening van God onder het geheel moest worden gezien: "Elk schriftwoord is ‘door God geïnspireerd’ en is dus bruikbaar voor het onderricht, voor het weerleggen van dwalingen, voor de verbetering van de zeden en voor de opvoeding tot een rechtschapen leven..." (2 Timoteüs 3:16).

Men ging er vanuit dat die canon door Gods hand samengesteld was en de inhoud tot twee cijfers achter de komma op wonderbaarlijke wijze precies was. De Katholieken en Oosters-Orthodoxen zagen echter een grotere hand van God en namen tien extra boeken in hun canon op.

Nu is het idee van Sola Scriptura aardig verankerd in de Protestantse bloedlijnen maar in de praktijk moet Sola Scriptura het vaak afleggen tegen tradities en de persoonlijke geloofsbeleving. Daarbij spreken we van Prima Scriptura; tradities en belevingen zijn gezaghebbend zolang deze de toets van de Bijbel kunnen doorstaan. Die toets blijkt in de praktijk nogal vloeibaar. Ik noem één voorbeeld. Het protestantisme heeft een fikse bijdrage geleverd aan de ontwikkeling en instandhouding van de marktwerking waarbij wezen, weduwen en andere groepen tot in lengte van dagen genoegen moeten nemen met een plekje onder de marktkraam van op winst belusten

Wat de Bijbel te zeggen heeft over ongelijkheid wordt voor het gemak weggeredeneerd of kundig richting riool gemasseerd. 'Scriptura Fluidum' zou dan ook een actuelere samenvatting zijn voor hoe de Bijbel in de praktijk wordt geinterpreteerd. Men probeert er chocola van te maken maar daar heb je cacao voor nodig en die is er door de markttheologen al lang uitgefilterd.

Het wezen van de Bijbel

Wat als er geen Bijbel zou zijn? Zou er dan sprake kunnen zijn van een Godsbesef, zelfs al zou dat niets meer zijn dan een besef, of veronderstelling dat er "iets meer" is? Ik ga even vanuit dat het antwoord op deze vraag "ja" is. Vervolgens moeten we dat idee een vorm gaan geven en gaan beschrijven. De meeste mensen bevinden zich ergens in het continuüm waarbij we aan de ene kant de "Er is helemaal niets" groep vinden en aan de andere kant de groep die God helemaal kan uittekenen en zich verstout tot het doen van allerlei exclusieve uitspraken en bereid zijn om hun leven daarvoor te geven en anderen van het leven te beroven.

Met de Bijbel hebben we een verzameling van 66 boeken in handen die samen het grote verhaal van God vormen. Een verhaal dat een begin en een eind heeft en waarbij Christus de centrale plaats inneemt. In dat verhaal lezen we hoe we, om een florerend leven te kunnen leiden, ons als mensen tot God, elkaar en de aarde dienen te verhouden. De oren van de mens staan echter ergens anders naar, hetgeen leidt tot een toenemende vervreemding van God, de ander en de aarde. Dit is een prominent thema door de Bijbel heen. De oplossing is er ook te vinden maar dat kost de meesten teveel. Stoppen met "nemen" is een te grote vraag.
Dit is in grote lijnen wat de Bijbel wel is. 

Wat het in wezen niet is

Disputen, tweespalt, scheuringen en exclusieve groepsvorming zijn vrijwel altijd het gevolg van de benadering en behandeling van de Bijbel voor wat het niet is:

• Een natuurwetenschappelijk boek (hoewel het iets fundamenteels zegt over haar ontstaan)
• Een geschiedenisboek (hoewel het er heel veel aan bijdraagt).
• Een biologieboek (hoewel het wel degelijk bijdraagt aan ideeën over biologie).
• Een reken-, of wiskundeboek (hoewel er zeker sprake is van getallensymboliek).
• Een economieboek (hoewel het een fundamentele bijdrage levert aan ideeen over de inrichting van een florererende economie waarbij het welzijn van allen maatgevend is).
• Een kookboek (hoewel het wel bijdraagt aan ideeën over diëten).
• .....

Op het moment dat we een van de vele onderwerpen waarover de Bijbel wat te zeggen heeft en bijdraagt aan het gesprek over het wezen der dingen eruit lichten en als enig gezaghebbende bijdrage claimen, gebeuren er twee dingen:

1. Ik zal niet als serieuze gesprekspartner worden gezien en als vooringenomene niet op een constructieve manier aan dat gesprek kunnen bijdragen

2. Het verwatert het wezenlijke verhaal van de Bijbel dat een oplossing aanreikt voor de grote menselijke vraagstukken. 

Bij dit wel zeer samengeperste en soms ongenuanceerde overzicht moest ik het laten. Billie heeft een korte aandacht spanne en dit was eigenlijk al teveel tekst voor hem. Mijn vermoeden is dat het nog meer vragen gaat opleveren. Pogingen om chocola te maken van dit bijzondere boek is echter van alle eeuwen.

Ik wacht nu op een reactie van Billie.

Dit is de derde blog in een serie van 5 over de kerkverlating van Billy Boblsee.

1. Hoe Billie zich brandde

2. Mogelijke schuldige aan de brand 1: God

3. Mogelijke schuldige aan de brand 2: De Bijbel

4. Mogelijke schuldige aan de brand 3: De Kerk (Volgende blog)

5. Mogelijk schuldige aan de brand 4: Billie (Blog na de volgende)

Foto: congerdesign pixabay

Billy Bobslee - God door de trechter (BB2)

GOD

Nadat Billie de stap had gezet om de kerk te verlaten, wat toch wel een dingetje was en zoveel meer dan een bladzijde in z’n levensverhaal omslaan, vond hij het gepast om eens serieus te reflecteren. Wat was nu eigenlijk het probleem en welke spelers treft welke blaam? Het aantal spelers dat Billie vooralsnog kon bedenken waren er vier. Misschien dat er later nog wat bij zouden komen maar Billie wilde zich niet meteen verliezen in al teveel onderafdelingkjes. Eerst maar eens de hoofdafdelingen en hoe deze zich verhouden tot de kerk:

God, de Bijbel, de kerk, en - hij moest het tegen wil en dank erkennen - Billie zelf.

Billie liep lang genoeg mee om te hebben geleerd dat God niet uit te tekenen valt. Alle beschreven eigenschappen en kenmerken van God die we in de Bijbel tegenkomen, kunnen we slechts verbeelden in ideeën en woorden die we tot onze beschikking hebben en waar we dus een bepaalde mate van begrip bij hebben. De Bijbel kent God dan ook menselijke eigenschappen toe. We noemen dit ook wel antropomorfismen: een abstract beeld kennen we een vorm en woorden toe van iets dat we kennen. De betrekkelijkheid en ontoereikendheid van deze woorden en beelden wordt in het bekende gebod om geen afgodsbeelden in elkaar te flansen gegeven: “Maak geen godenbeelden, geen enkele afbeelding van iets dat in de hemel hier boven is of van iets beneden op de aarde of in het water onder de aarde. Kniel voor zulke beelden niet neer, vereer ze niet, want ik, de HEER, uw God, duld geen andere goden naast mij” (Exodus 20:4-5)

Welk beeld we ons ook van God vormen, welke eigenschap dan ook uitgebeeld op wat voor manier dan ook; het gevaar is dat we het in brons gieten en het tot onze God maken. Dat doet God tekort. Hij overstijgt alle beschikbare brons en denkbare beelden.

Billie durfde het niet hardop te zeggen maar hij dacht het wel: "Kan het zijn dat christenen die zich vergapen aan een aspect van God of hardnekkig hun stokpaardje berijden zich schuldig maken aan afgoderij?"

Aan de andere kant hebben we niets anders dan de beelden en de woorden die ons ter beschikking staan. Maar God laat zich niet reduceren tot een beeld of woord. Okay, misschien twee dan:
Als Mozes door God wordt aangesteld om de Israëlieten uit slavernij te leiden wil hij graag weten wat hij moet zeggen als de Israëlieten hem vragen op wiens of wel gezag hij actie onderneemt. Het antwoord van God spreekt boekdelen en die zijn er dan ook in overvloed over geschreven: “Ik ben die er zijn zal. Zeg daarom tegen de Israëlieten: “Ik zal er zijn heeft mij naar u toegestuurd” (Exodus 3:14). 

In zijn reflectie hierop realiseerde Billie zich dat zijn in jaren opgebouwde frustratie niet zozeer te maken had met God als wezen maar met de stelligheid waarmee gelovigen en groepen van gelovigen Hem menen te begrijpen en Hem verkleinen tot een karikatuur.
Daar liep Billie op vast; het onvermogen, of zelfs de onwil van velen om te accepteren dat onverzoenbare tegenstellingen deel zijn van het wezen van God. De God die uit Liefde klappen uitdeelt en vanuit diezelfde Liefde vergeeft tegenover dezelfde God die Jaloers is en geen concurrentie verdraagt. En, laten we eerlijk zijn, we horen liever een preek over de liefde van God dan over zijn jaloersheid. De kerk helt eerder wat over in de richting van grote woorden over liefde.

Pogingen om deze mysterieuze God tot een persoon te herleiden die te begrijpen en dus uit te leggen is, zullen uitmonden in sektarisme, exclusieve claims en een meetbaar geloof waarin het individu de genegenheid en goedkeuring van God voor hem of haar kan meten. En dat is natuurlijk lekker; meten is weten... 

Het enige enigszins herkenbare, tastbare beeld van God krijgen we te zien in Christus: “Beeld van God, de onzichtbare, is Hij” (Kol. 1:15). En in Johannes 1:18 lezen we dat “Niemand heeft ooit God gezien, maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft hem doen kennen.”

De centraliteit van Christus in het allesomvattende verhaal van God is ook meteen de crux in dat verhaal. Pas toen Christus zijn opwachting maakte begon er iets van dat grote verhaal van God te dagen; Hij die verschijnt vanuit het ongewis.

Mozes en de Israëlieten moesten het doen met twee woorden. Die twee woorden krijgen meer vorm en inhoud naarmate het verhaal geschreven wordt en vorm krijgt. Maar dat is een ander verhaal voor een volgende keer.

Volgende keer: Billie's Bijbel

Trechter afbeelding: https://pixabay.com/nl/users/fumingli-3825280/

Zondag Ochtend Misterie

De zee is te diep, de hemel te hoog.

Zwemmen kan ik niet, en vliegen evenmin;

Ik moet hier blijven.

Hier moet ik blijven.

Hier waar ik weet hoe ik weten kan

en waar ik weet wat ik weten kan.

Jezus verschijnt dan nogmaals en nodigt Thomas uit om te zien en te voelen. De plotselinge, bijna duizelingwekkende mogelijkheid dringt tot hem door:

De zee spleet. Farao's legerscharen -

wanhoop, twijfel, angst en trots -

beklemmen niet langer. We moeten

oversteken naar de overkant.

De hemel buigt. Met verwonde handen

Onze verbannen God, onze Heer van schaamte

Voor ons, levend, ademend, staat Hij;

Het woord is vlakbij, en roept onze naam.

Nieuw weten voor het twijfelend verstand,

Nieuw zien dat blinden het licht weer geeft

Nieuw vertrouwen door schromenden gevonden

Nieuwe hoop door wat geloof nu weet.

Met dit nieuw verworven inzicht haalt Thomas diep adem en verbindt geschiedenis en geloof in zijn Mijn Heer en mijn God.

Tom Wright's parabolische verhaal (in Easter Oratorio) over hoe de apostel Thomas zijn gebruikelijk manier van begrijpen ontstijgt en tot een hoger en rijker weten groeit.

Tom Wright over de betekenis van de Opstanding (Engels, 5 minuten)

Tom Wright, Surpised by Hope. London, Society for promoting Christian knowledge, 2007, 81-2

Foto: (Jan den Ouden, 2016) Vermeende begraafplaats van Jezus in Jeruzalem

Hoe Billie Bobslee zich brandde (BB1)

Een gevalstudie

Billie rekende alles nog een vierde keer na. Het kon niet anders of hij had een fout gemaakt in zijn best wel eenvoudige berekening. Maar ook na vier keer rekenen kwam hij uit op hetzelfde product. Tegenstrijdige gedachten flitsten door zijn hoofd en Billie merkte dat het zelfs effect had op zijn lichaam. Zijn hart klopte sneller en zijn handen voelden klammig aan. Als wat hij had berekend waar was zou dat direct gevolgen hebben voor hoe hij z'n hele leven de Bijbel had gelezen en in de toekomst zou lezen. Vertwijfeling begon in en om hem heen te kruipen. Als hij zulke gedachten en vragen in zijn leven toeliet zou zijn stevig door de kerk en door geselecteerde schrijvers geconstrueerde geloofshuis aan de fundamenten gaan schudden. Omdat hij zich geen beeld kon vormen van hoe dat geloofshuis er vervolgens uit zou gaan zien, nam Billie het besluit de zaak af te doen met het vasthouden aan de keus om de al lang geleden ingezette geloofsreis te vervolgen op de wijze die hem was geleerd: volg het hart en niet de rede.

Drie jaar later realiseerde Billie zich dat hij niet geslaagd was in het van zich afschudden van het conflict tussen zijn enerzijds door kerk en kring aangemoedigde eenvoudige geloof en anderzijds zijn verlangen naar begrijpen en onderzoeken. Integendeel: vergeleken met drie jaar eerder was het kabbelende beekje van vragen uitgegroeid tot een storm in zijn hoofd en hart. Waar kan ik terecht met mijn vragen en observaties zonder meteen afgefakkeld of verketterd te worden? De dominee? Dat was niet vanzelfsprekend. Die verkondigde regelmatig vanaf het podium dat wij, christenen, geloven dat de Bijbel letterlijk waar is, een dag één dag is en niet korter of langer, de aarde niet ouder kan zijn dan zo'n 7000 jaar en dat je alleen kans maakt op een plaatsje in de hemel als je gedoopt bent.

Dan maar de kring proberen. Dat kwam eigenlijk wel mooi uit want de kring was net begonnen in het boek Exodus waar de tot de verbeelding sprekende uittocht uit Egypte zo mooi verhaald wordt.

Op de kringavond was het niet helemaal gegaan zoals hij gehoopt had, maar helaas wel verwacht.

Het gaat dus om 600.000 mannen van boven de twintig, vrouwen en kinderen niet meegerekend, plus een grote groep mensen van allerlei herkomst en zeer veel vee?

De kringleden lazen het nog eens na en knikten bevestigend: Ja, dat staat er.

En die gingen in één nacht door de Schelfzee waarbij God op wonderlijke wijze in een droog pad had voorzien? Na een korte schriftcontrole volgen opnieuw bevestigende knikjes: Go, Billie, go!

Mogen we ervan uitgaan dat de meeste van die mannen getrouwd waren en 1 of 2 kinderen hadden? Daar werd even over nagedacht omdat het wat suggestief was en er niet letterlijk stond maar daarvan vond men dat het een aannemelijk, zij het wat conservatieve berekening was.

Dat zijn dan, pak hem beet, zo'n twee miljoen mensen plus een heleboel vee. Als we er nu van uitgaan dat ze vier breed en op Corona-afstand liepen, hoe lang zal de rij mensen dan ongeveer geweest zijn?

Eén kringlid, een IT’er die ook nog kon hoofdrekenen, kwam binnen vijf seconden met het antwoord: 750 kilometer, vee niet meegerekend en voegde daaraan toe dat het in het echie een veel langere sliert geweest moet zijn vanwege het vee enzo.

En die hele groep trok in één nacht door de zee?

De discussie, suggesties en alternatieve manieren waarop je hier naar kon kijken werd na twintig minuten door de kringleider afgerond en deels opgelost door te stellen dat we een God van wonderen dienen die in Zijn wijsheid en macht het mogelijk maakte om de gehele operatie in één nacht uit te voeren. Op pastorale en enigszins vaderlijke toon had hij er aan toegevoegd dat als we dit soort zaken ter discussie stellen, we ons op glad ijs zouden begeven en de Bijbel aan gezag zou inboeten. En dat wilde toch niemand, zo had hij het veronderstelde groepsgevoel retorisch samengevat.

In het rondje "bidden voor elkaar" baden drie kringleden met passie en empathie voor Billie met de vraag of God hem toch alsjeblieft vast wilde houden en het kindsgeloof in hem wilde bevestigen.

Twee jaar later verliet Billie de kerk.

Wordt vervolgd....

Exodus 12-14

 

Als de klontjes minder klaar zijn

Achteraan. Links. Bij de nooduitgang. Dat was nu al een jaar of twee hun vaste plek op zondagmorgen. De uitgang lonkte maar de drang om te blijven was sterker; je loopt niet zomaar weg van je verleden, je vrienden, je sociale kring en je geestelijk thuis. Daar is wel wat meer voor nodig dan de frustratie over oppervlakkige, circulaire, dogmabevestigende 30 tot 40 minuten durende monologe bespiegeling van de spreker. Daar valt voor een tijdje nog wel mee te leven want er is altijd nog de koffie achteraf waar je je vrienden ontmoet en de verbinding met hen bevestigt.

Nee, het was meer het gevolg van een lang proces waarbij ze rondliepen met vragen die, gezien hun reeds afgelegde best wel lange reis in het geloof, niet gesteld hoorden te worden. De keren dat ze deze vragen wel stelden wisten anderen daar maar moeilijk raad mee en deed sommigen zelfs twijfelen aan de zuiverheid van hun wandel met God.

De leiders van de geloofsgemeenschap reageerden empathisch op hun vragen. Sommigen vonden dat ze er iets mee moesten doen terwijl anderen teruggrepen op oude, vertrouwde, flinterdunne rethoriek: blijven vertrouwen, ga ermee naar God, God heeft het beste met je voor....

Het onvermogen, of was het onwil, van de kerkleiding om er echt iets mee te doen deed hen na lang wikken en wegen besluiten om definitief door de deur onder het groene bordje de kerk te verlaten en hun geloofsreis zonder aansluiting bij het plaatselijke kerkje te vervolgen.

Het voelde als een bevrijding. Maar ook vreemd om zonder vaste ankerpunten of een gemeenschappelijk geloofsbelijdenis in het leven te staan en verder te moeten.

Ik heb geen onderzoek gedaan maar weet dat de groep links achteraan bij de nooduitgang in de Evangelische kringen groot en groeiende is. De een loopt vast op de voorspelbare vorm, de ander op de beleving en ego gerichte versjes waarvan er dertien in een dozijn gaan, weer anderen op een nieuw gevonden deelwaarheid die onvoldoende uit de verf zou komen of op schijnbare dogmatische zekerheden die het geloofsbelijden lekker compact en de geloofsreis meetbaar houden. Of men loopt vast op het juk van de beloofde geloofsverdieping, mits.

Zo lijkt het aan de oppervlakte. Daaronder zit echter een diepere laag van verlangen naar serieuze doordenking van de bestaansvragen, evenals filosofische en theologische fundamenten.

Die doordenking vraagt om een loslaten van gevestigde reformatorische-, evangelische-, pinkster-, volle evangelie, en andere denkbare kaders binnen de protestantse familie.

Bestaande groepen weten daar over het algemeen geen raad mee. Misschien omdat dat loslaten van kaders impliciet zou kunnen betekenen dat ze meteen en helemaal verdwijnen. Of omdat de groep links achteraan bij de nooduitgang betrekkelijk klein is en je al die gelovigen die voor in het midden zitten niet wil vervreemden en ze de bevestiging wil geven die ze zoeken en willen; "het was een fijne preek, broeder!"

Noem me een optimist maar ik geloof dat het mogelijk is dat bestaande kerken deze (noodzakelijke) doordenking kunnen faciliteren. Het vraagt onder andere om leiders die niet meteen van de leg raken als een schaap uit de kudde aan een dogma knabbelt en om leiders die zich identificeren met het proces dat zij die links achteraan bij de nooduitgang zitten doormaken en van harte daarin kunnen participeren.

Het is te simpel om de conclusie te trekken dat zij die verlaten, God de rug toekeren. Ze hebben vaak geen problemen met God maar eerder met wie de grootste groep heeft besloten dat Hij is en hoe het allemaal in elkaar zit.

God laat zich maar moeilijk duiden, behalve natuurlijk voor hen die vinden dat het zo klaar is als een klontje. Het gesprek over God, Christus, de Bijbel, ons bestaan, het leven en wat dies meer zij, moet constant in gang gehouden worden en zuurstof worden ingeblazen. Er mag nooit een laatse woord over gesproken zijn. De klontjesklaarders zullen zich daar niet thuis voelen.

Het door mij beschreven fenomeen is o.a. beschreven door Kathy Escobar in "Faith Shift" (isbn 9781601425430). Ik leen het graag uit!

"Faith Shift is a must-read for every doubter, misfit, or dreamer who has ever felt alone in the church."

Rentmeester zijn is niet zo mijn ding

Enkele keren per week loop/jog ik vroeg in de ochtend een rondje van zeven kilometer. Het geraas van de nooit eindigende stroom van verkeer is altijd dichtbij. Horendol word ik er van. Nooit rust. Nooit stilte. Zelfs de vogels lijken harder te fluiten om boven het gekmakende geraas en getier uit te kunnen komen. Soms stop ik even op het punt waar de Noorderbocht de A20 kruist en overzie het krankzinnig aandoende tafereel. De ene kant op achtervolgen de moderne jagers en verzamelaars elkaar richting Utrecht, de andere kant op snellen ze richting den Haag/Amsterdam of Hoek van Holland, om later op de dag in omgekeerde richting eenmaal thuisgekomen de oogst van de jacht samen met de hunnen in geïsoleerde en geïndividualiseerde holen te verteren. 

Ik doe er zelf aan mee en realiseer me dat alleen een pandemie een tijdelijke indamming van het fenomeen kan forceren. Er is  namelijk meer nodig dan een pandemie om de mens een stap terug te zien doen.

Toen ik het afgelopen weekend een interview las met Bill Gates viel mij zijn motivatie op om in oplossingen te denken, die haaks staan op het gangbare denken waarin consuminderen centraal staat en als uitgangspunt geldt bij het komen tot oplossingen. Zijn aanname is dat de mens zich niet zal laten bewegen tot een of meerdere stappen terug; elke verworven extra kilometer, salarisverhoging, wassende persoonlijke welvaart en wat al niet meer zal eerder worden bevochten dan ingeleverd. De spandoeken liggen al klaar. Voor het geval dat.

Gates zoekt oplossingen die het gevecht om verworven rechten overslaat; die strijd verlies je toch. Overigens is die aanname niet expliciet te vinden in het interview maar zeker impliciet aanwezig. Oplossingen moeten dan ook worden gevonden in een antwoord op de vraag hoe de jacht naar altijd meer kan worden bevredigd op een duurzame manier. Dat getuigt van realiteitszin.

De eerste opdracht die de mens kreeg was om rentmeesterschap te bedrijven over heel de aarde, de vissen, vogels en het vee en alles wat er verder nog rond rommelt (Genesis 1:26). Daar wordt ook wel het woordje "heersen over" gebruikt en dat klinkt al veel lekkerder dan rentmeesterschap. Een gezonde benadering van rentmeesterschap is dat je nooit meer uit en van de aarde weghaalt dan dat je teruggeeft. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat we, wat dit aangaat, misschien een ietsepietsie uit balans zijn geraakt (of is dat te overdreven?) en dat, als we dan toch richting een Apocalyps gaan, we deze over onszelf hebben afgeroepen en in gang  gezet. Daar is zelfs geen hulp van buiten meer voor nodig.

Maar goed, hier moest ik aan denken toen ik gisteren vanuit het nieuwe OM kantoor in Nijkerk terugreed naar mijn hol in Overschie. Ik stelde mezelf de vraag wat ik zou doen als ik geacht werd iedere werkdag ten kantore mijn opwachting te maken. Dat zou OM per jaar  ruim 8000 euro kosten (235 x 180km x 0.19). Mij zou het per dag 2 uur gedoe in het verkeer en een stukje auto kosten (19 cent is bij lange na niet kostendekkend). Wat ik dus zou doen is zo snel mogelijk verhuizen. Dat scheelt ergernis, kosten en, als er al een Richterschaal zou zijn om rentmeesterschap te kunnen meten, een nauwelijks waarneembare uitslag van de rentmeesternaald. Bovendien kan de werkgever die 8000 euro dan inzetten voor wat we de directe doelstelling noemen.

Als ik over OM zou heersen zou ik alle OM staf die voornamelijk vanuit kantoor werkt een forse verhuiskostenvergoeding als worst voorhouden om binnen een redelijke fietsbare straal van de basis te gaan wonen. Het is echter niet de vergoeding maar het geloof in gezond rentmeesterschap dat voldoende motivatie zou moeten zijn. Ik hoor sommige collega's al zachtjes denken, "droom jij maar lekker door, Jan". 

Wat ik nou zo jammer vind is dat als ik dit soort ideeën ventileer en articuleer, de mensen om me heen denken dat ik een grapje maak. Of op z'n minst ouderwets ben en deel uitmaak van een generatie die rentmeesterschap serieus genoeg neem om nog duizend(en) jaren vooruit te kunnen met onze mooi aarde; een variatie op de Maarten Luther in de mond gelegde te planten appelboom in het zicht van de Apocalyps.

Morgenochtend loop ik weer mijn rondje en zal op de Noorderbocht stilstaan en een beetje om mezelf lachen: de clown....

Afbeelding: De onrechtvaardige rentmeester. Ets van de Zwitserse kunstenaar Eugène Burnand (1850-1921)

Ik ben christen dus ik conspireer

Het wereldbeeld van veel christenen is niet echt optimistisch te noemen: het is heel erg met de wereld en het wordt nog erger voordat het echt super erg wordt. Maar voordat het super erg wordt, zal de echte christen van de aarde worden weggerukt en naar een veilige plaats worden getransporteerd. Als die operatie geslaagd is breekt echt de pleuris uit en zal de aarde voor de niet christenen, de lauwe christen en de nepchristen zeven jaar lang een niet al te beste plek zijn om te moeten leven. Maar niet getreurd, na die zeven jaar breekt een periode van 1000 jaar vrede aan waarbij Jezus zal regeren met assistentie van 144 duizend mederegeerders. Uiteindelijk loopt het allemaal niet zo goed af met de aarde en wordt deze vernietigd om plaats te maken voor een nieuwe hemel en een nieuw aarde. O ja, tijdens die 1000 jaar zal de boze (a.k.a de duivel, satan, antichrist) gevangengezet worden zodat hij niet langer de mens tot zonde kan verleiden. Tot aan zijn gevangenneming gaat hij echter rond als een briesende leeuw of ook wel als een wolf in schaapskleren met als doel Gods plannen te dwarsbomen, trouwe gelovigen pootje te haken en de wereldmacht te grijpen. Alle niet echte christenen bevinden zich in het web van de leugen en laten zich als makke schapen inpalmen en verleiden, vaak zonder het zelf in de gaten te hebben.

Dit wereldbeeld is ook een verklaring waarom veel van de, zichzelf als ware christen beschouwende, gelovigen gevoelig zijn voor complottheorieën, deze soms hartstochtelijk omarmen en er zelfs huis-aan-huis blaadjes over uitgeven om de boel te waarschuwen. Het complot is namelijk al eeuwen gaande (feitelijk al sinds de zondeval) en er wordt de mensheid geen rust gegund. De huidige theorieën, aannames, veronderstelling en vanzelfsprekendheden aangaande de heersende pandemie en de aanpak ervan bevestigen slechts wat men al lang wist: een strategie van de satan om middels pizzarestaurants en pedofielen(groepen) de wereldheerschappij te grijpen. Alle niet christenen spelen daarbij de rol als achteloze pionnen in dit duivelse schaakspel. 

Disclaimer voordat ik beschuldigd word van generalisaties: natuurlijk kun je niet alle christenen over een kam scheren en er bestaan tal van variaties binnen de grote lijnen van dit wereldbeeld, andere op de Bijbel gefundeerde wereldbeelden en een scala aan eindscenario's.

Waarom deze "routekaarten naar het einde" zo populair zijn heeft denk ik te maken met de wens van de gelovige bijbellezer dat wat er in de Bijbel geschreven staat hier, nu en met name, in de sterk verindualiseerde westerse geloofsbeleving, relevant moet zijn en toegepast moet kunnen worden voor en op het leven nu; het Grote Verhaal van God moet worden vertaald naar de vierkante millimeter van vandaag.

Een belangrijke rol bij het duiden van het heden en de toekomst speelt de mate van besef en kennis van het verleden. Dat besef kan actuele ontwikkelingen in een noodzakelijke en objectievere context plaatsen. Maar daar lijken we niet zo goed in te zijn. Dat duiders in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw er behoorlijk naast zaten en generaties christenen hebben opgezadeld met een karikaturistisch scenario voor de zogenoemde eindtijd, heeft slechts weinigen tot één of meer kritische noten aangespoord. Het gevolg is dat er ieder decennium wel een nieuwe Hal Lindsay* of Rene Pache* opstaat en alle ruimte krijgt of deze middels sociale media zelf creëert. En ze komen er nog mee weg ook (ook de ongeveer of excate datumnoemers). Hal Lindsey is nog altijd populair. Mijn verwachting is dan ook dat huidige duiders van de tijd waarin we leven en de richting die de wereld opgaat later, als blijkt dat ze er naast zaten, gewoon door kunnen gaan en de imagoschade niet meer dan een boertje zal zijn. Christenen hebben namelijk altijd gelijk. Ook als het anders loopt. De christen is een spindokter pur sang. Als het anders loopt dan voorspeld zal dat uiteraard zijn "omdat de vele gebeden de boze hebben tegengehouden." In het Oude Testament zouden we er een tasje stenen op mogen gooien maar tegenwoordig is elke profetie niet meer dan een mening. en stenen gooien onbeschaafd.

Geschiedenis verschuift naar de achtergrond, of verdwijnt zelfs helemaal, wanneer eigen lijf en leden op het spel staan; een natuurlijke, primaire en volkomen begrijpelijke reactie. Maar als het dan weer rustig is, pak dan het geschiedenisboekje er nog eens bij. Samen met het besef dat het geschetste wereldbeeld, in de bijbels historische interpretatie-oefeningen, vrij recent is - zo'n 200 jaar geleden kwam dit Zoeklicht*-achtige beeld pas uit de luiers - nodigt dat wellicht uit tot reflectie over hoe we dat mysterieuze verhaal van God lezen en wie ons heeft verteld over hoe we dat verhaal wel of niet behoren te lezen. We zijn echt meer geconditioneerd dan we vaak zelf in de gaten hebben of willen erkennen. Er zijn er zelfs die deze conditionering als een geschenk uit de hemel ontvangen. Tja, het kan verkeren. 

*
Rene Paché, de komende Christus (1977)
Hal Lindsey, de planeet die aarde heette (1970)
Zoeklicht: een tijdschrift met nadruk op de eindtijd.

Alleen een blauwe fiets kan deugen

Mijn meest gelezen Blog is die van "Theorie rondom de fiets" uit 2010. Ik heb me vaak afgevraagd waarom deze blog met haar vreemde titel zo vaak wordt aangeklikt. Ik denk dat ik er uit ben.

Stel je voor dat ik wat meer wil weten over fietsen. Dan zou een internet zoekopdracht met wat algemene woorden zoals fiets, theorie en alles de zoeker zomaar naar het betreffende blog kunnen leiden. Het is ook gewoon slim om eerst groot en breed te zoeken en vervolgens inzoomen op het onderdeel. Een speld laat zich immers pas vinden als je eerst de hooiberg overhoop haalt.

Wat mij op dit denkspoor zette is de populariteit van systemen in ons leven; op zich bestaande onderdelen die door hun onderlinge verbondenheid en samenhang in het resulterende grotere geheel betekenis en functie hebben en/of krijgen.

Als je een paar olijven, schijfjes komkommer, stukjes tomaat en wat velletjes ijsbergsla bij elkaar in een kom doet, dat door elkaar husselt en overgiet met honing-mosterd dressing, noemen we het resultaat van deze systematische oefening een salade.
Dat is wat een kookboek doet. Als je de stappen volgt en de juiste ingrediënten gebruikt ziet het er heel soms uit zoals op het plaatje.

Nu wil ik alles wat de Bijbel zegt over engelen weten. Alle teksten die iets over engelen zeggen knip en plak ik op een groot vel. Als ik ze allemaal heb gehad ga ik er ernstig naar staren en diep nadenken om ten slotte enkele algemene dingen over engelen te kunnen zeggen. Deze gedestilleerde waarheid kan vervolgens ingezet worden om anderen mee om de oren te slaan. 

Zo heb ik in mijn boekenkast verschillende Systematische Theologieën staan. Dat zijn dikke pillen en vaak in meerdere delen omdat daarin alle belangrijke Bijbelse begrippen, woorden en concepten systematische en ordentelijk zijn gerangschikt. Ik heb die van Wayne Grudem, Thomas Oden, Louis Berkhof, Millard Erickson en Ton Verleg. Nu kun je de vraag stellen of eentje niet genoeg is.

Daar zit hem de kneep. Objectieve systematische theologie bestaat niet. Alle auteurs en samenstellers van dergelijke lijvige werken hebben vooraf al keuzes gemaakt over wat zij denken over God, de mens, de zichtbare en onzichtbare wereld; het is onmogelijk om los te komen van de tijdgeest, cultuur en geschiedenis waar men deel van uitmaakt. Geeft niets, zolang men het maar niet ontkent. Gevaarlijker wordt het wanneer objectiviteit wordt geclaimd. Dan is het raadzaam om enige afstand in acht te nemen.

Systemen zijn overal en kunnen moordend zijn, getuige de recente kille toepassing van de regels en richtlijnen omtrent de toeslag kinderopvang en de boodschappen toeschuivende moeder van een bijstandstrekker. Verontwaardiging en boosheid alom. En terecht.

Christenen kunnen er ook wat van. Onlangs werd ik door een vriend op Facebook uitgenodigd om een bepaalde pagina te "liken". Nu "like" ik nooit pagina's om de hoeveelheid spam enigszins binnen de perken te houden maar ik besloot even op de betreffende pagina "Vrienden van Jezus Christus" te kijken. Nog voordat ik het einde van de eerste pagina met bijdragen had bereikt maakten twee vrienden van Jezus elkaar al uit voor rotte vis en wat dies meer zij. Wat potentieel opbouwend had kunnen zijn was letterlijk misselijkmakend.

Systematische theologie kan zomaar een afgod worden wanneer de oefening het academische niet weet te overstijgen, ingebed wordt in het grote verhaal van God en daarbij een gelijkwaardige plaats krijgt toegewezen naast onder andere Bijbelse, Historische, Historisch kritische, Bevrijdings, Dogmatische, en Moderne theologie. 

En waarom? Ik ken mezelf voldoende om te erkennen dat als ik dan toch moet fietsen, dat bij voorkeur op een blauwe doe. 

Zo! Ik heb mijn voorkeur uitgesproken. 

Alle volgende keuzes die ik maak moeten passen bij een blauwe fiets.