14 augustus 2019

Alles over de tong in één paragraaf

Zo heb ik me voorgenomen om, voordat ik me in een gesprek tussen mensen in een voor mij onbekend gezelschap meng, dit keer de wijste van het stel te zijn. Dat kan gerealiseerd worden door vooral te zwijgen. Omdat ik door mijn werk veelvuldig mensen ontmoet die ik niet ken, heb ik voldoende gelegenheid om dat te oefenen. Uiteraard hoop ik dat die mensen niet na afloop van de uitwisseling van meningen, nieuwtjes, diepe en ondiepere zaken en vooral veel luchtige niemendalletjes denken dat ik verlegen ben, introvert of terzake onkundig: een mysterieuze rare kwibus die je niet kunt plaatsen. Om dat te voorkomen en omdat ik mezelf niet kan helpen, trek ik binnen de kortste keren mijn scheur open en ben daarna niet meer te houden.

Het is opnieuw mijn vriend Jakobus die meldt dat het gebrabbel van de tong te vergelijken is met een bit dat een paard aanstuurt en een klein roer dat een groot schip de wil oplegt. Ik sluit mijn ogen en zie het gebeuren; het roer een fractie naar links en het schip gehoorzaamt. O mocht ik toch zo wijs zijn dat ik dat giftige, rusteloze rode dingetje in bedwang kon houden.

Zwijgen is pijnlijker dan spreken. Spreken kent vooral pijn achteraf die het gevolg is van het ondoordachte, het overvloedige, het vaak hoge gehalte aan onbenulligheid en onbezonnenheid, spijt en schaamte.


- Wie nooit iets fouts zegt, is een volmaakt mens, iemand die zichzelf helemaal in bedwang heeft - (Jacobus 3)

12 augustus 2019

Ik denk dat ik aan fatsoensillusie lijd.

Een van de spanningsvelden waar de mens in leeft is de afstand tussen wat men, op grond van een overtuiging, weet wat hem te doen staat en de daadwerkelijke uitvoering daarvan. Mijn vriend Jakobus zegt dat een geloof dat niet tot daden komt, een dood geloof is.

Een goede vriend, die inmiddels de kerk verlaten heeft, vertelde me een verhaal dat voor hem onderdeel was van een flinke stapel aan redeneren die tot dat besluit heeft geleid.
Een collega van hem was ernstig ziek en ten dode opgeschreven. Op een gegeven moment was hij te zwak om nog te kunnen werken en meldde zich ziek. Zijn baas vroeg hem een paar dagen later of hij het misschien op kon brengen om nog even langs het kantoor te komen om een dossier over te dragen. De zieke stemde toe. Op de afgesproken tijd op het kantoor aangekomen zat zijn baas op hem te wachten. Maar niet alleen. Er was ook een advocaat bij, zo eentje die het belang van het bedrijf behartigt. De overdracht van het dossier verliep anders dan verwacht.
Door op het werk te verschijnen bewees de zieke dat hij helemaal niet zo ziek was dat hij niet meer kon werken en werd dan ook op staande voet ontslagen. Korte tijd later overleed de zieke.

De betreffende baas zat de zondag erna en zoals te doen gebruikelijk een paar lichamen verder op dezelfde kerkbank als mijn vriend, vriendelijk glimlachend naar de mensen op hem heen.

Ligt mijn verwachting te hoog als ik aanneem dat een geroutineerde gelovige op de hoogte is van de gouden regel, ook wel bekend als het hoogste of koninklijke gebod zoals we dat vinden in het Grote Boek? Bij dat gebod – heb uw naaste lief als uzelf – zit volgens mij geen woord chinees.

Helaas, maar begrijpelijk, is dit voorbeeld koren op de molen van hen die besloten hebben dat christenen niet deugen, hypocriet zijn en hun geloof niet waarmaken. Met andere woorden, het is geen reclame voor de kringen waarin ik mij doorgaans begeef. Christenen hebben het wat dat betreft ook niet gemakkelijk omdat ook de rest van de wereld op de hoogte lijkt te zijn van hun voorgeschreven hoge idealen. De maat die zij belijden en nastreven is de lat die wereld om hen heen toepast om hen op te meten en te (dis)kwalificeren.

Tussen ideaal en werkelijkheid zit altijd wel een afstand(je) en enige afstand wordt ons niet al te zeer kwalijk genomen omdat de ander dat afstandje ook bij zichzelf herkent. Uiteraard zijn er uitzonderingen. Er zijn best wel mensen die zo blind zijn als een paard en het altijd beter weten dan en voor de ander. Die zijn gemakkelijk te herkennen omdat ze niet al te veel vrienden hebben.

Ooit Schindler’s list gezien? Er is niemand die Oskar Schindler verwijten zal dat hij het ‘naaste liefhebben als zichzelf’ onvoldoende in praktijk bracht. Integendeel. We prijzen en eren de man omdat hij zoveel meer heeft gedaan dan menigeen zichzelf in een vergelijkbare situatie zou zien doen. Wij twijfelen niet aan hem. Toch was er één die hem verwijten maakte. Dat was hij zelf. Hier een stukje uit het script van de film.

I could have got more out.
I could have got more.
I don't know.
If I just...
I could have got more.
Oskar, there are 1100 people who
are alive because of you. Look at them.
If I'd made more money.
I threw away so much money.
You have no idea.
If I had just...
There will be generations
because of what you did.
I didn't do enough

Kijk hier naar deze aangrijpende scenes op Youtube. Mannen  zoals Oskar Schindler geven de mensheid hoop.

Geef mij Oskar maar als baas.


05 augustus 2019

Stop de stapel - kinderwerkzomerstopkwakkeltijd

De kinderwerkzomerstop is aangebroken en dus zitten kinderen vanaf een jaar of acht de gehele kerkdienst uit. Gewapend met kleurplaten, boekjes en zelfs snoep hopen ouders voldoende munitie te hebben om hun kroost de anderhalf tot twee uur durende samenkomst te verpozen.
Ik vind het fantastisch dat de kinderen de samenkomst helemaal meemaken en bereid me daar als spreker dan ook met plezier op voor. Het is echt niet ingewikkeld om de kinderen te laten participeren in de overdenking/preek/mijmeringen.

Meestal word ik van te voren ingeseind dat de kinderen de dienst mee zullen maken en dat het "fijn zou zijn als ik daar rekening mee kan houden." Als ik niet word ingeseind maar er wel een vermoeden bestaat, neem ik contact op met de kerk om mijn vermoeden te verifieren.

Maar dan en helaas zonder uitzondering is mijn ervaring dat er verder niets is aangepast; de dienst duurt nog net zo lang, opgestapelde liederen in het gevoelsmatige nooit eindigende "aanbiddingsblokje," lange inleidingen en dan ook nog eens een ellenlang avondmaal dat afgesloten wordt met het door de traditie ingesleten "gebedsblokje". Op zichzelf niet zoveel mis mee maar het zijn ook zaken die met een minimum aan breinwerk in een betekenisvolle ervaring voor de kinderen  kunnen resulteren.

Het blijft toch vooral een grote mensen gebeuren waarbij de kinderen worden gereduceerd tot toeschouwers en/of of hun brein op een andere frequentie afstemmen (langzaam kleuren, ik moet er anderhalf uur over doen). Ik kan me voorstellen dat er heel wat gezinnen opteren om thuis te blijven (wellicht een beetje afhankelijk van de sprekert van de dag). Mijn sympathie hebben ze. Het kan echter anders. Suggesties  (na een minimum aan breinwerk):


  • Laat de kinderen deelnemen aan het avondmaal (de theologische/culturele/denominationele discussie dan wel achteraf voeren, anders komt het er nooit van.
  • Halveer de "blokjes" en stop de stapel.
  • Vraag kinderen wat hun favouriete liedjes zijn en zing er een paar.
  • Laat de dienst niet langer duren dan 65 minuten en laat een van de kinderen de tijd bewaken.

De zomertijd - de kerkkwakkeltijd - kan betekenisvol zijn voor iedereen, zelfs zozeer dat men er gedurende de rest van het jaar naar uitziet.

02 augustus 2019

Een persoonlijke, enigszins melodramatische bekentenis

Zonder al te melodramatisch te willen zijn, word ik me daar toch overvallen door een overweldigend gevoel van onbekwaamheid en algehele domheid! Er is zoveel te lezen en te leren en zo weinig tijd.

De eerlijkheid gebied me om daaraan toe te voegen dat de discipline om dat leren en lezen te concretiseren regelmatig ontbreekt. Er is voldoende om me heen dat aanleiding geeft tot afleiding. De schutting en tuindeur die er moeten komen (afbreken en afvoeren van wat er van de vorige is overgebleven is al gebeurd), de deur naar de badkamer die verplaatst moet worden, ehhhhh de badkamer die helemaal verbouwd moet worden, een zoekopdracht in Google naar A en jezelf vervolgens verliezen in het ook wel interessante B, C en D en alles wat daar weer onder hangt, de preek die ik voor volgende week moet voorbereiden, het boek wat ik mezelf beloofd had te schrijven... Die laatste twee, daar gaat het me eigenlijk om. Wat heb ik nu eigenlijk te melden dat niet eerder al door anderen is gemeld? De prediker vat het tamelijk dramatisch samen:

Lucht en leegte, zegt Prediker, lucht en leegte, alles is leegte.
Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij heeft verworven, al zijn moeizaam gezwoeg onder de zon?
Generaties gaan, generaties komen, maar de aarde blijft altijd bestaan.
De zon komt op, de zon gaat onder, en altijd snelt ze naar de plaats waar ze weer op zal gaan.
De wind waait naar het zuiden, dan draait hij naar het noorden.
Hij draait en waait en draait, en al draaiend waait de wind weer terug.
Alle rivieren stromen naar de zee, toch raakt de zee niet vol.
De rivieren keren om, ze gaan weer naar de plaats van waar ze komen, en beginnen weer opnieuw te stromen.
Alles is vermoeiend, zozeer dat er geen woorden voor te vinden zijn.
De ogen van een mens kijken, en vinden geen rust, zijn oren horen, en ze blijven horen.
Wat er was, zal er altijd weer zijn, wat er is gedaan, zal altijd weer worden gedaan.
Er is niets nieuws onder de zon.
Wanneer men van iets zegt: ‘Kijk, iets nieuws,’ dan is het altijd iets dat er sinds lang vervlogen tijden is geweest.
De vroegere generaties zijn vergeten, en ook de komende zullen weer worden vergeten.

Ik lees Erich Fromm's "Hebben of Zijn". Hij beveelt Gabriel Marcel's "Zijn en Hebben" aan. Dus lees ik dat ook. Marcel beveelt ook weer van alles en nog wat aan. Al lezend vraag ik me af wanneer ik genoeg weet of begrijp en realiseer me dat er geen moment bestaat dat je er een punt achter kunt zetten. Het gevoel dat "we" zo weinig weten neemt evenredig toe met het aantal woorden dat ik lees. Tenzij het een spannend boek is (Baldacci, Child, Grisham, Cussler, Connely) waarvan ik weet dat er in ieder geval iets van een ontknoping aan zit te komen.

Het leven en 's-mensens geloof - elk mens construeert een geloofssyteem dat het bestaan, het leven, het lijden en zelfs de dood een beetje poogt te duiden - laat zich niet ontknopen, hooguit ietwat ontrafelen waarbij aan het eind van alle rafels nog meer knoopjes blijken te zitten.

Gelukkig de mens die genoegen neemt met een bol Texelse schapenwol. Mij lukt het niet maar ik loof tien euro uit aan de man/vrouw die mij de aan-uit knop kan leveren.

Prediker, een van mij favouriete boeken in de Bijbel komt aan het eind van het laatste hoofdstuk met zijn concusie/samenvatting. Het is er een die de burger weer moed geeft en 's-levens melodrama in een nuchter jasje past:

Nu alles is gehoord, is dit de slotconclusie: heb ontzag voor de ware God en leef zijn geboden na, want dat is de hele verplichting van de mens. Van alles wat je doet, ook wat verborgen is, zal de ware God oordelen of het goed is of slecht