God geeft niet? Eigen schuld! 7 stappen naar succesvol (verhoord) gebed?

Van Tom de Wal en de door hem en zijn vrouw Femke geleide Frontrunners had ik nog nooit gehoord totdat mij een jaar geleden werd gevraagd of ik bekend was met zijn recent verschenen boek Bidden = Ontvangen en zo ja, wat ik ervan vond. Meteen maar een exemplaar besteld en gelezen.

Het boek beoogd praktische waarheden en principes over gebed aan te reiken (15) en mengt zich niet in de theologische en filosofische vraagstukken rondom bidden en heeft daar eigenlijk ook geen boodschap aan. De Bijbel is immers duidelijk over gebed en wat de verhoring van gebeden in de weg staat. Alle denkbare tegenwerpingen en “ja maars” zijn niets minder dan leugens van de duivel die diep in het denken van de mensen geprogrammeerd zijn (30).

Het vraagt moed om in het spectrum van historische, moderne, theologische en filosofische opvattingen en interpretaties over gebed een stem te durven laten horen. Respect voor Tom, hij doet het en durft het aan, wetende dat het hoe dan ook op kritiek zal stuiten en een polariserende bijdrage levert aan de controverse rondom gebed en de verhoring van dat gebed. We raken er immers niet over uitgepraat en tegenover iedere gebedsverhoring zijn voldoende voorbeelden voorhanden van niet verhoorde gebeden. Eén ding klinkt helder door het boek heen: onverhoorde gebeden kunnen we God niet verwijten maar slechts onszelf; het ontbreekt aan geloof of men volgt niet de juiste stappen.

Het taalgebruik is helder en lekker Nederlands; niet lullen maar poetsen!  De vele grote uitspraken laten ook geen enkele twijfel bestaan over wat de Wal bedoeld. Hij zegt wat hij bedoelt en bedoelt wat hij zegt.

De opsomming van verschillende soorten gebed is verhelderend waarbij wordt aangetekend dat God ieder gebed wil verhoren maar ieder soort zijn eigen principes heeft om dat voor elkaar te krijgen (42-3).

Ondanks dat het geen theologisch werkt beoogd te zijn is theologie overal aanwezig waar de Bijbel wordt geïnterpreteerd. Als bijvoorbeeld Numeri 23:19 wordt aangehaald als bewijs dat God niet van gedachten verandert en niet kan liegen en dat daarmee het “ieder die bidt, ontvangt” wordt onderstreept als waarheid voor iedereen (78) is dat slechts een van de talloze passages waar sprake is van de overheersende retoriek die de Wal gebruikt: je kunt het niet met hem oneens zijn want het staat er toch?! Dan moet je van goede huize komen om met tegenwerpingen of vragen te komen. Maar wie wil er nu een spreekbuis van de duivel zijn? Dus houdt je wijselijk je mond. Is God het namelijk niet aan zichzelf verplicht om te doen wat Hij zegt in zijn woord? God wil wel, maar de mens staat zichzelf in de weg....

Door het boek heen onderstreept de Wal regelmatig de eigen verantwoordelijkheid van de mens. Dat is sterk, helder en ik denk dat er best wel wat gelovigen zijn voor wie een dergelijk schopje onder de kont nuttig is zeker in een tijd waarin beleving een centrale plaats is gaan innemen. Als de Wal schrijft dat de zorg voor gebedsverhoring meer bij ons ligt dan bij God, heeft hij echt wel een punt (37). 

De belofte van voorziening op bladzijde 169 is een ander voorbeeld van zandbaktheologie en inlegkunde. Paulus schrijft over de belofte dat God overeenkomstig zijn rijkdom voorzien zou in alles wat de gelovigen te Filippi nodig hadden, als reactie op hun betrokkenheid bij zijn bediening (Fil 4:19). Ze gaven regelmatig geld aan Paulus. De principes van vrijgevigheid, ontferming, barmhartigheid en gerechtigheid zijn belangrijke principes voor het leven van de christen. Deze principes worden echter omgebogen en leggen de basis voor het geven aan een bediening zodat je er zelf ook weer door gezegend wordt en terug krijgt van God.  De door de Wal gebruikte taal is manipulerend en creëert de voedingsbodem voor toekomstige groei van partners van zijn bediening: marketingtechnisch slim gedaan. Terzijde maar wel relevant: gratis boeken bestaan niet. Iemand heeft daar in geïnvesteerd. Het komt echter wel sympathiek over als iemand dingen weggeeft omdat hij/zij zo zeer gelooft in zijn/haar boodschap. De gelikte marketingmachine van Tom de Wal verdient een compliment. Daar is goed over nagedacht.

Het boek past keurig in de traditie van het welvaartsevangelie en pentecostalisme.

Mijn grootste bezwaar heeft te maken met de gebruikte analogie van een systeem waarbij het meest voor de hand liggende voorbeeld de computer is. Door dagelijks gebruik dringt ongewenste data het systeem binnen en leidt ertoe dat de computer niet langer optimaal functioneert en te maken krijgt met vastlopers en dus slechte resultaten. Slechts een harde reset kan uitkomst bieden en afrekenen met de leugens van de duivel. Na de reset wordt vanaf bladzijde 23 het nieuwe systeem opgestart door te kijken naar wat Gods woord wel zegt over gebed.

Zolang de lezer vasthoudt aan de gebruikte analogie en het kijken naar gebed als systeem klopt de Wals retoriek. Als A, A is en B, B dan moet de uitkomst wel C zijn. Wat zich buiten het systeem afspeelt is irrelevant en zijn leugens van de duivel. Als God je gebed niet verhoort ligt dat nooit aan Hem maar altijd aan de bidder. Binnen het systeem is de christen verantwoordelijk voor het niet ontvangen. De bidder:

• kent Gods wil niet (met betrekking tot genezing kennen we immers Gods wil – Hij wil genezing (54)
• bidt niet in geloof,
• onderneemt geen actie,
• wandelt niet in Zijn goddelijke liefde,
• is niet bereid te geven aan de ander waar hij in gebed zelf om vraagt,
• bidt vanuit een verkeerd motief,
• bidt met een verkeerd motief of volhardt niet in het gebed.

Waarom ik denk dat de Wal de komende tijd nog groei zal zien in zijn bediening is omdat de mens van nature in systemen leeft en beweegt. Systemen maken de wereld wat overzichtelijker en vooral meetbaar – je kunt groene vinkjes en rode kruisjes zetten zodat je weet wat je te doen staat en waar je aan toe bent. Ook komt een dergelijk boek tegemoet aan het verlangen dat de meeste christenen (vermoed ik) uitzien naar een verdieping van hun geloof en streven naar het zien van de werkelijkheid van hun geloof; God die zich hier en nu manifesteert. We willen zo graag dat het allemaal werkt!

De worsteling met dat andere deel van hun werkelijkheid, waarin Gods schijnbare afwezigheid , ongekend lijden, onrecht, honger, ziekte, misbruik en wat dies meer zij, een groter deel van hun leven in beslag neemt dan een systematische benadering van het gebed, wordt echt niet opgelost door dit boek.

Een ander bezwaar is dat door de Wal’s benadering het boek vrijwel ongeschikt is om een bijdrage te leveren aan het grotere bestaande verhaal van God. Alles wat buiten het systeem valt, is immers de vijand en daarmee wordt de dialoog geblokeerd. De Wal lost het vraagstuk over het gebed niet op. Het boek is omgeven door een penetrante geur van pretentie in de volgende richting: als iedereen zich aan dit systeem zou houden, zullen we eens wat gaan zien.

De mens vergelijken met een systeem reduceert de beelddrager Gods tot iets wat hij/zij niet is. De mens is in voortdurende interactie met zichzelf, de ander, God en de omgeving. Dit is een ongekende dynamiek die zich niet laat reduceren tot een “iets”. Het leven met God is een reis waarin vallen en opstaan, triomf en tragedie, twijfel en zekerheid zich als metgezellen gewild en ongewild opdringen. Om vallen, tragedie en twijfel af te doen als zaken van de duivel en deze niet te benaderen als integraal deel van het zijn van de mens, resulteert in valse schuldgevoelens, stress en gevoelens van minderwaardigheid. De twijfel van Petrus die hem deed wegzakken in het water wordt door de Wal als klassiek voorbeeld neergezet als hoe fout het is om te zien op de omstandigheden. Dat we wat met onze omstandigheden moeten moge duidelijk zijn maar laten we alsjeblieft ruimte laten voor het geloofsproces.

Ik werk sinds 1987 voor Operatie Mobilisatie. We zijn werkzaam in meer dan 100 landen. Daar op de plekken waar men het verhaal van God niet kent worstelen mijn collega's dagelijks met het mysterie van het gebed. Mannen en vrouwen die huis en haard hebben achtergelaten om zich, gedreven door de liefde Gods, met Woord en Daad in te zetten om te zien dat het  levensveranderende goede nieuws van Jezus Christus mensen bereikt en levens transformeert.
Vooralsnog is Toms boodschap (Tom zou meteen ontkennen dat het zijn boodschap is en dat hij niet anders kan dan werken met wat er staat) een belediging aan het adres aan allen die met dagelijks met het mysterie van het gebed en de schijnbaar willekeurigheid van het handelen van God worstelen.

Tom de Wal
Bidden = Ontvangen; ontdek de 7 meest voorkomende redenen waardoor gebedsverhoring uitblijft.
ISBN 9789082957723
Uitgever: Frontrunners Media
Jaar van uitgave: 2020

Wilt u er ook een label bij? Of twee?

Onlangs haalde ik tijdens een overdenking voor een christelijk publiek een Canadese psychologie professor aan. Niks mis mee, dacht ik. Aan de knikjes in de zaal te meten, droeg de betreffende aanhaling constructief bij aan een succesvolle landing van de overdenking.

Er wordt sowieso wat aan- en afgehaald in de prekenwereld. Er valt niet veel nieuws te zeggen en een preek is in feite niets anders dan een herschikking van bestaande ideeën en gedachten die opgeleukt en geactualiseerd worden met eigentijdse metaforen, voorbeelden en toepassingen die passen in de geest van de tijd en de waan van de dag.

Na afloop van de betreffende dienst werd ik er door iemand op gewezen dat ik verzuimd had om bij de aanhaling te melden dat de betreffende professor geen christen is.
Wat doet het met een aanhaling als ik de luisteraar daarnaast ook meld dat de beste man of vrouw christen, atheïst, hindoe, moslim, homo, rechts, links, communist, neo-liberaal of kapitalist is. Het wordt dan moeilijk, zo niet onmogelijk, om een uitspraak enigszins ongefilterd te waarderen. Ik schrijf enigszins omdat iedereen altijd al met een partij aan ingeschakelde filters naar een boodschap luistert, naar het nieuws kijkt of een boek leest. Om daar dan nog een filter aan toe te voegen lijkt me niet raadzaam tenzij de context van de auteur relevant is voor de boodschap.

Als er al gewaarschuwd moet worden dan is het van belang om het publiek te manen vooral kritisch te luisteren naar de man of vrouw aan wiens/wier retoriek men zich vrijwillig onderwerpt.

Impliciet zit er nog een ander, tamelijk gevaarlijk en verborgen aspect aan de maning om met de aanhaling ook een of meerdere labels aan de auteur te hangen. Er zijn christenen die met een superdik een niet christen heeft mij niets te leren filter de mensen om zich heen beoordelen. Daarnaast zit het O wat is dat een fijn christen filter; een bewuste en vrijwillige openstelling voor retoriek, manipulatie, portemonnee-leegpraterij (geloofszaadjes planten en varianten hierop) en misplaatste adoratie.

Een van de gevaren van de lawine aan beschikbare, altijd gefilterde informatie waartoe we met een muisklik en sturing van de slimme data van zoekmachines toegang hebben, is dat de mens het vermogen verliest, of inlevert om voor zichzelf na te denken. Dan is het alleen maar prettig dat de spreker van vanmorgen de professor die hij aanhaalde van de nodige labels voorzag zodat ik zonder daar al te veel moeite voor te doen de betreffende aanhaling in een hokje kon parkeren, of bij voorbaat al negeren of omarmen.

Voor jezelf kritisch en nuchter nadenken, in het volle besef van aanwezige filters en voorkeuren, is volgens mij helemaal zo’n slecht idee nog niet.