Het is om te huilen

Gisterenavond naar de documentaire van Louis Theroux over een baptistensekte gekeken. Een tragisch voorbeeld van religie als opium die de zintuigen en het onderscheidingsvermogen vrijwel elke reailiteitszin ontneemt.

Het verrassende is dat veel van de uitspraken en de aangehaalde populaire bijbelverzen heel bekend klinken: gedachten over de eindtijd en de daarbij behorende tijdslijn en scenario's, Gods exclusieve groep van uitverkorenen zijn, afscheiden van de wereld, de exclusieve claim op waarheid, de strijd tegen de zonde.

Wat er vooral afdruipt is de ontkenning van menselijke gevoelens zoals verdriet, pijn, mededogen en medelijden. Deze worden gecompenseerd door harde actie, meedogenloosheid, het radicaal breken met eigen kinderen, het blij zijn met het oordeel van God. Theroux deed z'n best maar er opende zich zelfs geen klein kiertje dat deze dieper menselijke laag toegankelijk maakte.

Het onvermogen van gelovigen om zich op een gezonde manier tot de wereld te verhouden wordt in deze documentaire sterk uitvergroot. De Phelps clan is hiervan een karikatuur. Een karikatuur is nooit representatief voor de gehele groep maar laat het uiterste puntje ervan zien en laat daardoor juist helder zien met welke dilemma's veel gelovigen in het echie worstelen.

Het zicht op de genade kwijtraken kan alleen maar uitmonden in exclusief denken. Als het niet de genade van God is die de mens rechtvaardigt, moeten we wel iets anders bedenken. Het lijkt erop dat de mens hier gevoelig voor is; als ik, om de hel te ontlopen met een spandoek of sandwichbord de straat op moet, dan doe ik dat. Als schelden helpt (gesprekken over de waarheid zijn onmogelijk en een dialoog is niets meer dan de uitwisseling van verwensingen wederzijds) dan scheld ik. Als ik dan ook nog geloof dat ik scheld uit liefde en m'n kinderen uit zelfbescherming en liefde het huis uitzet dan ben ik wel heel erg ver afgedwaald van het beginsel van genade.

Kijkend naar de documentaire staat het huilen me nader dan het lachen. Waarom? Er is niets mis met het Evangelie maar wat wel mis is, is de manier waarop we ons hebben laten vertellen hoe we de Bijbel moeten lezen en interpreteren. De angst voor de hel en de mogelijke escape naar de hemel zijn m.i. te vaak een reden om dan maar christen te worden. Een gezonde overtuiging van zonde en de geweldige boodschap dat Jezus kwam om alle schuld, schaamte en angst op zich te nemen en de mens vrij zet, is een gezonder beginpunt. Hoe groter de genade voor mij, hoe groter de genade aan en voor anderen. Het is moeilijk om je te verzetten tegen iemand die liefde, genade en waarheid als kenmerk in zijn of haar leven praktiseert.

Ja, de familie Phelps zit er helemaal naast. Een tragische herinnering aan ons anders dat we maar een aantal keuzes verwijderd zijn van eenzelfde praktijk. God verhoede het.