Net ernaast

Wat voor verschil maakt het dat het koninkrijk van God ook in het hier en het nu werkt? In kleine groepen dachten we hier zojuist over na en binnen enkele seconden hadden we over iets anders. Het idee dat God alles bijeenhoudt en tot in elk detail voorbedacht, voorbereidt en uitvoert werd meteen geopperd en geïllustreerd. Een vader viel drie meter omlaag op een betonnen plaat waaruit stukken betonijzer staken en hoe het zo leidde dat de schade beperkt was tot een gebroken hielbeen. Nu heb ik nog nooit iemand horen zeggen dat God het in Zijn volmaakte, liefdevolle plan zo leidde dat de beste man met z'n hoofd in een staaf betonijzer viel en op slag dood was. Als de afloop wat onsmakelijk is doen we er liever het zwijgen toe. Of proberen iets positiefs in alle ellende te vinden: 'Hij had geluk dat hij zo viel dat de staaf ijzer rechtstreeks in z'n hersens ramde zodat hij op slag dood was.'
Nu zal de mens altijd iets proberen te vinden dat een tragedie ietsje minder tragisch doet lijken. We ontvangen een goede afloop als een gave van God. Maar met een slechte afloop weten we maar moeilijk om te gaan. En dat is maar goed ook omdat we allemaal op onze klompen aanvoelen dat een dankgebed waarin God wordt bedankt voor de dagelijkse dood van 30.000 kinderen als gevolg van infectieziektes en gebrek aan schoon drinkwater. Zo'n gebed zou er toch wel heel erg naast zitten. Hoe het dan wel zit? In ieder geval veel ingewikkelder dan beschreven in de vader-betonijzer anekdote.

Rechter spelen

Gisteren gesproken over de ongelooflijke gebeurtenis in het paradijs toen Adam en Eva besloten om zelf het centrum van hun bestaan te worden. Schuld, schaamte en angst introduceerde zich in hun leven. Door van de boom te eten veroordeelden ze zich tot een positie die God zichzelf had voorbehouden: die van rechter. En dat oordelen ging het niet goed af en gaat ons ook vandaag niet goed af. Onze oordelen zijn gebaseerd op ons 'zelf.' Hoewel we het niet als zodanig hardop zouden zeggen, diep van binnen gaan we ervan uit dat de wereld om ons draait. Bekering houdt o.a. in dat we stoppen met voor rechter spelen en die plaats aan God toekennen. Het is diezelfde bekering die ons in staat stelt om te doen waartoe we geschapen zijn; God liefhebben. En onze naaste!

Regenzegen

Zegen zou in porties moeten komen. De boeren kunnen dat bevestigen. De juiste hoeveelheid water op de juiste plaats en tijd is de ultieme zegen. Zegen wordt als zodanig ervaren als deze op de juiste plaats en tijd wordt gegeven. Zonder water kunnen we niet leven. De zegen van leven ligt verborgen in water. Datzelfde water kan echter in een moordenaar veranderen als deze in de verkeerde hoeveelheid, op de verkeerde plaats en het verkeerde moment valt.
Zegen zou geindividualiseerd moeten worden; 'Heer, graag twee droge weken en 24 graden want ik heb vakantie.' 'Heer, graag twee dozijn gezondheid graag, dan kan ik u beter dienen.' Impliciet houdt de zegen van gezondheid voor mij de vloek van ziekte van de ander in. Of niet? Ik kan de Heer danken dat Hij me vandaag bewaart van een malariamug, cholera, ondervoeding, ongelukken enz.. Maar wat zegt dit dan over de duizenden die vandaag sterven aan de gevolgen van datgene waarvoor de Heer mij beschermt; zegent?
Als het regent worden we toch allemaal nat! Toch dank ik de Heer voor kracht, gezondheidheid en noem maar op en aanvaard dat als een genadevolle zegen uit zijn hand.

Nattigheid

Dit lijkt een van die dagen dat we geen last hebben van 'hier en daar een bui.' Tot nu toe is er sprake van een bui die een begin moet hebben gehad maar waarvan het einde nog lang niet in zicht is. Kortom, er valt heel veel water uit de lucht. Van arrenmoede tot acht uur in m'n slaapzak blijven liggen hopend op een droge pauze zodat ik me zonder ongewild zeik nat geregend te worden naar de doucheruimte kon begeven om weer gewild nat te worden.
Los van de regen is het een voorrecht om hier te zijn en een bijdrage te leveren aan het voorbeiden van de 260 nieuwe werkers die straks de wereld in trekken om het Goede Nieuws door te geven.

Wereldverbeteraars of...

Gisteren met een geleende caravan naar Ambt Delden getogen alwaar zo’n 250 nieuwe werkers zich meldden om bij OM aan de slag te gaan. Het is altijd weer bijzonder om deze vaak jonge mensen met veel enthousiasme en idealisme uitdrukking te zien geven aan hun verlangen om God te dienen en gehoorzamen. Dat klinkt meteen zo groot; God willen dienen en gehoorzamen. Ook klinkt het als een diskwalificatie van datgene wat men eerder deed, of anders zou kunnen doen. Of bedoelt men dat van alle andere opties die men had, dit de leukste, best passende, meest avontuurlijke of door God aangewezen en bevestigde is? Er is altijd sprake van een mix van motieven waarom mensen doen wat ze doen. Ook als men meent duidelijk door Gods hand te worden geleid tot een beslissing. Zoals Jezus meestal gewoon de boot nam als Hij een watertje overstak is leiding van God in ons leven een optelsom van natuurlijke omstandigheden, bekwaamheden, ambities, verlangens, beschikbaarheid, idealisme en noem er nog maar een paar op.

Neemt niet weg dat God wel degelijk aanwezig is. Dat kan niet anders want Hij is immers de “Ik ben.” Alleen lijkt dat “Ik ben” de ene keer sterker voelbaar dan de andere. En zo getuigen deze 250 nieuwe werkers van Gods specifieke leiding en bevestiging naar OM toen. Mijn nuanceringen doen daar niets aan toe of af en ik zal ze vanavond aanmoedigen om dat jonge, wilde enthousiasme te koesteren en vast te houden. Zijn we immers niet geroepen om als kinderen van God de wereld te veranderen en te verbeteren?

Jezus in de 2CV

De geestelijke oligarchie windt zich op over Jezus die met tollenaars en zondaars eet. Het antwoord van Jezus? "Gezonde mensen hebben geen dokter nodig, zieke wel. Ik ben niet gekomen om rechtvaardigen te roepen, maar zondaars"(Marcus 2:17). Ik vraag me wel eens af hoe onze theologie er uit zou zien als deze ontwikkeld was door recent genezen, of geredde onrechtvaardigen. Waarom ik me dat afvraag? De theologie die we kennen is vooral ontwikkeld door gezonde en geleerde mensen die allerlei moeilijke begrippen die niet of nauwelijks door oningewijden begrepen wordt. Een eenvoudige, pragmatische theologie spreekt met name die laatste groep aan. "Ik was blind, maar nu kan ik zien," daarbij wijzend op Jezus, kan iedereen begrijpen maar is een obstakel voor de slimmere, doorgeleerde godsdienstkunstenaar. Die vraagt of de genezing op een doordeweekse dag plaatsvond of op de sabbat. In het laatste geval is de genezing illegaal, hoewel aardig voor de genezene.

Het is fascinerend om te observeren wat een eenvoudige maaltijd teweeg kan brengen. De tollenaars en zondaars hebben een geweldige tijd met Jezus terwijl de kenners van een afstand toekijken en zich opwinden.

E. Stanley Jones observeerde dat de kern van het probleem was dat de oligarchie Jezus voor zichzelf wilde hebben terwijl Jezus er voor allen was.

Die oligarchie had dan ook het nakijken toen ze de limo voor lieten rijden om Jezus weg te voeren naar een exclusief ontbijt met enkel intimi, en nog net zagen hoe Hij in de 40 jaar oude 2CV met een enigszins riekende, schuldgesaneerde, geflipte en gedesillusioneerde 63 jaar oude kunstenaar in spe wegreed richting het Ikea restaurant waar je voor tienen voor een euro kunt ontbijten. Uiteraard nadat Hij eerst de auto aan had moeten duwen.

1000 keer!

Gisteren naar zomergasten gekeken. Paul Verhoeven was aan de beurt. Ik was een jaar of acht jaar toen Floris mijn leven binnenkwam. Zoveel afleveringen waren het niet, twaalf afleveringen, maar voor mijn gevoel was het een eindeloze serie die op zondagavonden van 5 oktober tot en met 21 december 1969 werd uitgezonden. Floris was mijn held (ik heb nu de DVD) en Paul had de serie samen met Gerard (Soeteman) gemaakt; indirect ook mijn helden omdat zonder hen Floris er niet geweest was.

Paul is gefascineerd door Jezus, heeft zo'n duizend boeken over Jezus (gelezen en in zijn boekenkast staan) en heeft twintig jaar deel uitgemaakt van het Jesus Seminar en heeft in 2008 het boek Jezus van Nazaret gepubliceerd. Ik heb het boek niet gelezen maar de insteek van Verhoeven was om Jezus te ontmythologiseren; te ontdoen van alle bovennatuurlijke, bijgelovige en theologische ruis. Wat van Jezus overblijft is een man die dacht iets te zijn wat hij niet was en een ideologie predikte die uiteindelijk verwerd tot een militante beweging. Hoewel hij zegt nu "klaar te zijn met Jezus," komt hij ook weer niet van hem los. Dat lijkt me ook onmogelijk. Als je iemands leven zo nauwkeurig bestudeert, kom je er nooit meer helemaal los van. We kunnen onze hersenen nu eenmaal niet herformatteren zoals je dat met een geheugenschijf doet.

Zo luisterend naar zijn beschouwingen realiseerde ik me dat zijn aanname dat alle wonderen en tekenen die Jezus deed allemaal verzonnen flauwekul is, hij de mogelijkheid wegwuift dat deze juist zijn gebeurd en opgeschreven "om u ervan te overtuigen dat Jezus de Christus is, de Zoon van God" (Joh. 20:31).

Daar moest ik aan denken toen ik nadacht over de vraag waarom Jezus eigenlijk altijd de boot nam terwijl hij ook gewoon lopend kon gaan. Die vraag moest ik omdraaien om bij het antwoord te komen: "waarom ging Hij die ene keer lopend?" Het antwoord geeft Johannes dus. En toen begon Zomergasten.

Wie bent U, God?

Volgende week vindt de jaarlijkse introductieconferentie van Operatie Mobilisatie plaats. Een dag of tien komt de nieuwe lichting werkers bij elkaar om zich voor te bereiden op hun vertrek naar een van de meer dan 100 landen waarin OM werkzaam is. Die internationale conferentie vindt al jaar en dag plaats in Nederland. Niet alle nieuwe werkers komen hier naar toe. Het is mogelijk om een dag mee te maken. Op zaterdag 28 augustus is iedereen welkom. Lees hier de uitnodiging.

Voor sommigen is het te ver reizen en de kosten die deelname aan zo'n conferentie met zich meebrengt kunnen moeilijk worden gerechtvaardigd. niet. Ook hebben we ieder jaar in Januari eenzelfde conferentie, maar dan in Duitsland. We verwachten volgende week zo'n driehonderd nieuwe werkers en ik ben gevraagd om op de tweede avond te spreken over het onderwerp "Wie bent U, God?"

Twintig jaar geleden zou ik een paar teksten aan elkaar hebben geplakt en voilà, klaar is Kees. Nu kost het me veel meer tijd en worstel ik met de vraag of op zo'n vraag wel een zinnig antwoord te geven is. In de Bijbel komen we meer dan 200 beelden tegen, of titels die beschrijven wie God eigenlijk is. Elk beeld belicht een deelaspect maar is nooit het hele verhaal; zet een herder tegenover een rechter en zoek de overeenkomsten en verschillen. Dus moet er een keuze gemaakt worden. Welk beeld, welke gedachte, welke titel is in de context van de groep en de gelegenheid een goede insteek?

In Genesis 4:26 lezen we dat, nadat er enige tijd verstreken was nadat Adam en Eva uit de tuin gezet waren en er een volkje begon te ontstaan dat "in die tijd men de naam van de Heer begon aan te roepen."

Ik vind dit een van de meest fascinerende verzen in de Bijbel. Er is (voor zover we weten) naast de verhalen over God (die goeie ouwe tijd toen de opa en oma van onze betovergrootouders in die tuin woonden) die middels overlevering werden doorgegeven, nog geen sprake van een Godsopenbaring. God had zijn wetten en voorschriften nog niet gegeven en er was nog geen "plan" waardoor men de geschiedenis kon duiden en hoop voor de toekomst kon funderen. Toch was er iets in die mens wat hem ertoe noopte om God aan te roepen (het betekent zoiets als "overeenkomstig adresseren", zoals in hetzelfde vers Set zijn zoon Enos noemde). Het betekent dus niet dat men maar in het wilde weg God ging zoeken maar dat men Hem overeenkomstig wie Hij is en was aan begon te roepen; men riep zijn naam.

Als je dat dan koppelt aan het allereerste vers van de Bijbel en aan een van de beginverzen in het NT (Johannes 1) dan vinden we een van de fundamentele pijlers van ons bestaan waar we zin en betekenis aan ontlenen: "In het begin God." Het kan nog korter: "eerst God." En daarmee is in feite alles gezegd en is dit de meeste fundamentele keuze die een mens moet maken. Erken ik dat Hij er eerst was en de ontwerper is van alle leven; dat Hij de gebruiksaanwijzing heeft bedacht en geschreven? Je kunt daar eindeloos over filosoferen; Hij is die er al voor het begin was. Die erkenning en belijdenis van "Eerst God en toen ik," heeft grote, diepgaande gevolgen voor de mens. Een ontkenning daarvan kan niet anders dan tot verwarring leiden omdat ik moet gaan bedenken wat er dan eerst was. Velen komen dan uit bij : "Eerst ik, en toen God." De grote verwarring en degradatie van het leven waarin we ons momenteel bevinden, vindt z'n oorsprong in de ontkenning van "eerst God."

Nieuws

Klik hier voor onze meest recente nieuwsbrief

Luwte en waterbuffel

Dit was de meest blogluwe week sinds ik ruim drie jaar geleden begon te bloggen. De afgelopen week vooral bezig geweest met het lezen en verslag doen van "Water Buffalo Theology" van de Japanse theoloog Kusoke Koyama die in de jaren zestig als zendeling in Thailand werkte. De vragen die hij stelt doen wat gedateerd aan. Thailand is inmiddels veertig jaar verder en de ontwikkeling van theologie in de Aziatische context heeft ook niet stil gestaan. Het idee is dat welke theologie dan ook in Azië, Westerse theologie is.

Vrijwel alle vooraanstaande Aziatische theologen hebben in het Westen hun graden en doctorstitels gehaald. Azië had geen eigen theologie. Nu kun je je natuurlijk afvragen of er meer dan een theologie is. Het antwoord is eigenlijk eenvoudig. Net zoals Nederland net zoveel voetbalcoaches als voetbalfans kent, zijn er net zoveel theologen als dat er gelovigen zijn. De ingrediënten mogen dan hetzelfde zijn: een bal, een veld, 22 spelers en bepaalde spelregels en zijn er groepjes die samenklonteren rondom een club, een speler of een bepaalde tactiek; er bestaat een behoorlijke variatie op eenzelfde thema.

Zo is het ook met theologie. De "woorden over God" die we formuleren, kunnen nogal verschillen, hoewel de ingrediënten herkenbaar blijven. Een belangrijke fundamenteel uitgangspunt is waar men begint. Begin je bij de mens of begin je bij God. Een rechtgeaarde evangelicaal roept meteen dat je altijd bij God moet beginnen maar dat is heel kort door de bocht want in de praktijk doet de evangelicaal dat niet consequent. Bij de mens beginnen betekent dat je kijkt naar de gewoonten, normen, waarden en filosofieën die binnen een bepaalde groep gelden en vervolgens vraag je hoe God daarbinnen betekenis krijgt. We zeggen dan dat we naar de context moeten kijken. Paulus deed dat ook. Hij wist de gewoonten en gebruiken van de Grieken in Athene te verbinden aan het Goede Nieuws. Koyama verhaalt van een ontmoeting met een ziek Thaise vrouw die hij bezocht om "vertroostende en hoopvolle woorden" tot haar te spreken. De vrouw werd kwaad: "Je spreekt mijn taal niet eens en het enige waarin je geïnteresseerd bent is de promotie van je religie." Ze stuurde hem weg en liet een Boeddhistische priester komen: "Die spreekt mijn taal en is wel in mij geïnteresseerd." Waren de woorden van Koyama niet waar? Ik ga ervan uit dat hij, overeenkomstig zijn training, uitsluitend Bijbelse waarheden verkondigde. het voorbeeld spreekt voor zich: bombardementen met Bijbelse verhalen en teksten hebben weinig zin als dit niet gebeurd binnen de context van de ontvanger van de boodschap (vandaar het beeld van een waterbuffel). Hoewel Jezus' een glasheldere boodschap had was zijn interesse voor en bewogenheid met de mens ongeveinsd en gemeend. De kern van Kyama's betoog is dat ons leven het belangrijkste medium is om de Bijbelse boodschap over te dragen en niet een goed begrip van Augustinus, Luther en Calvijn.

In het Nederlands alleen tweedehands te verkrijgen als Creatieve Theologie; Het Evangelie in Aziatisch perspectief. Een aanrader voor iedereen die zich wil verdiepen in contextuele theologie.

Lang leve de schuld

Wie is er schuldig? Zijn we even verantwoordelijk voor onze eigenschappen als voor onze daden? Schuld wordt in onze therapeutisch georiënteerde cultuur doorgeschoven naar anderen, weggepoetst of gebagatelliseerd, of verweten aan de omstandigheden; verzachtende omstandigheden, traumatische opvoedingen, normvervaging en een wereldbeeld waarbij niemand schuldig is of kan zijn.

Schuld hangt samen met moraal en moraal hangt (vaak) samen met religie. Doe religie de deur uit en de moraal verdwijnt en schuld is niet langer mogelijk of wenselijk. In het geval van de ene geliefde die de ander bedriegt (en zich in de ogen van velen schuldig maakt aan moreel verwerpelijk gedrag) zou de bedrogene boosheid, schuld en wrok moeten weerstaan, hoewel ze nog steeds pijn zou voelen en ongelukkig zou zijn. Ze zou het kwaad dat haar is aangedaan kunnen veroordelen of de relatie kunnen beëindigen. De actie of daad kan worden veroordeeld zonder dat ze degene die de fout in gaat de schuld daarvoor geeft.

Klinkt filosofisch en onrealistisch? Ze bestaan echt. Wetenschappers zoals Derk Pereboom, een determinist gelooft in een wereld zonder schuld en probeert deze te beschrijven.

Ik denk dat deze deterministische gedachte (Determinisme is een filosofisch concept dat stelt dat elke gebeurtenis of stand van zaken veroorzaakt is door eerdere gebeurtenissen volgens de causale wetten die de wereld regelen en beheersen) voor de meeste mensen te ver gaat. Hoewel, naar onszelf toe zijn we wat minder scheutig met de schuldvraag; is het niet zo dat "in mijn geval het allemaal wel te begrijpen en verklaren is" (zie bijvoorbeeld "Blik op de Weg;" regels zijn belangrijk en goed voor iedereen maar voor mij persoonlijk hoeven ze niet).

Een wereld zonder schuld. Kan het? Bestaat het? Vergeving en verzoening; wat is dat? "Het spijt me," wordt niet meer gehoord. De bloemenman doet geen zaken meer (hoeveel verborgen schuld is er door de eeuwen heen niet afgekocht met een bosje bloemen?). Dag kleur. Dag geur.

Een niet al te makkelijk boek maar een geweldige eye-opener: