Heerlijk overtuigd

Wat moet het een heerlijkheid zijn om zo zeer van een zaak overtuigd te zijn dat het je hele leven bepaald. Ik ben Abraham Kuyper's "Het Calvinisme" aan het lezen. Ik dacht dat het een goede zaak zou zijn om eens wat boeken te lezen waarin het Calvinisme met een jaloersmakende overtuiging wordt verdedigd, temeer dat ik ook boeken zoals "Why I am not a Calvinist" in mijn boekenkast heb staan en ik ervoor wil waken om me al te eenzijdig te informeren.

Waar het paganisme "God in het creatuur gist, vermoedt en afbeeldt," de islam "God van het creatuur isoleert", het rooms-katholicisme gelooft dat "God met het creatuur in gemeenschap treedt door middel van een mystieke tussenschakel, en die tussenschakel is de kerk," staat daartegenover het calvinisme waarbij "God onmiddellijke gemeenschap oefent met het creatuur door zijn Heilige Geest."

Dat laatste is, volgens Kuyper, in een notendop waar het calvinisme voor staat. Die gedachte spreekt me wel aan. Ik kom daar zo nog op terug.

Het "heerlijke" van Kuyper is dat hij consequent is in zijn gedachtenvoering. Net zoals John Piper, om een hedendaagse theoloog te noemen, dat is. Het geeft houvast als je consequent je denken, doen en laten voortdurend kunt herleiden tot een geloofssysteem. Zelf ken ik dat niet maar zie er wel de voordelen van. Als alles in wezen een ei zou zijn, kun je alles in het leven terugvoeren naar en herleiden tot een ei. Zoals de Griekse vader van de bruid in "My big fat Greek wedding" alles weet ter herleiden tot Griekse woorden. Was het leven maar zo simpel. Toch lijkt iedereen daar in min of meerdere mate mee bezig te zijn. Evangelicalen hebben de neiging om zaken te herleiden tot de wederkomst van Christus, de opname van de gemeente, Israël, genezing, geestelijke strijd, bedelingen, om enkele "eieren" te noemen.

In werkelijkheid is het leven meer een flinke omelet waarin al die zaken een rol spelen. En meer!

Het leven hier op aarde is meer een voortdurende dialoog tussen orde, disorde en herordening. Zie bijvoorbeeld "Infinite Boundaries" van Max Reinhardt.

Een wereldbeeld waarin we het ideaal, orde zouden kunnen noemen; een "systeem" dat ons helpt om het leven en ons bestaan te verklaren met daaronder disorde (het spanningsveld tussen het volmaakte en dat wat we in werkelijkheid ervaren) en herorde (onze pogingen om dat spanningsveld op zo'n manier te duiden dat het kunnen koppelen aan de orde en onszelf vertellen dat alle "in orde" is), werkt slechts ten dele. Het is een vorm van dualisme waarbij we de orde naar beneden proberen te halen. Met andere woorden, we gaan doen alsof er temidden van de disorde eigenlijk nog steeds sprake is van orde.

Als Kuyper zegt dat "God onmiddelijke gemeenschap oefent met het creatuur door zijn Heilige Geest," zegt hij daarmee iets wat van groot belang is, al denk ik niet dat hij daar zelf die consequentie aan verbond.

Er is sprake van een voortdurende dialoog tussen de drie dynamieken die alle drie integraal deel uitmaken van ons leven. God komt vanuit de orde naar onze disorde toe en helpt ons om te herordenen. Hij veroordeelt die disorde niet (we zouden ons leven op aarde enkel nog maar kunnen vervloeken en haten) maar komt ons tegemoet en werkt met ons. Verlossing en verzoening verbinden de drie werkelijkheden.

God komt Abraham opzoeken om met eigen ogen de disorde te zien. Samen met Abraham wordt er a.h.w. gewerkt aan herorde (een zeer pijnlijk proces!). Jezus komt naar de aarde toe en woont midden in onze disorde, komt ons tegemoet in onze gebrokenheid; verlost, verzoent, bevrijdt, heelt, geneest, huilt, kent pijn en verdriet, kent boosheid (dood, onrecht, uitbuiting) en brengt hoop. Die hoop is niet alleen gericht op de toekomst maar is een werkelijkheid die hier, en nu wordt beleefd.

Dus, alle is niet in orde, en hoe eerder we stoppen met alles wat we in het leven meemaken te herleiden tot "orde", hoe groter het leven wordt. Ons leven bestaat niet uit het het geloven dat we de orde ons leven binnen kunnen halen maar de erkenning dat disorde onze dagelijke werkelijkheid is. De wetenschap dat Christus midden in die disorde bij ons is (Immanuel) is de mooiste boodschap en werkelijkheid die ik ken.

Het is een ietwat lange blog geworden maar een dat als vandaag waarop we de hemelvaart van Christus gedenken, is een mooie gelegenheid om eens wat te mijmeren over wat daar gebeurd. Met zijn tenhemelopneming neemt Hij a.h.w. die laatste pijl uit het plaatje en verbindt deze aan Gods hart. De cirkel is rond en het leven heeft uitzicht gekregen!

Abraham Kuyper, Het Calvinisme, Soesterberg, Uitgeverij Aspekt, 2002, 41