05 september 2011

Wij of Ik

De traditionele leiderschapsparadigma is die van de baas aan het roer. De koers wordt bepaald door de leider en dat wordt ook van hem of haar verwacht. In crisissituaties wordt de beste man of vrouw geacht leiderschap te tonen door ferme beslissingen te nemen en desnoods flink door te rammen. Ben je in een dergelijke situatie niet voor de baas, dan ben je automatisch tegen en dus een bedreiging. Bedreigingen worden geëlimineerd.

Het creëren van een "wij" cultuur, waarin betrokkenheid, meedragen en medeverantwoordelijkheid de sleutelwoorden zijn, is niet eenvoudig. Ook al vindt het idee van een 'wij cultuur' gretig navolging, de uitvoering ervan vraagt meer van een leider dan advies van anderen inwinnen; een bijdrage vragen.

Is het een zwaktebod wanneer een leider het team meldt dat hij samen met dat team aan visievorming wil doen?

Het hang natuurlijk deels af van wat voor soort bedrijf je bent en welk product je verkoopt maar om daadwerkelijk betrokkenheid te creëren is het 'samen scheppen' cruciaal.

De menselijke kant in de zendingswereld krijgt te weinig aandacht. Werkers haken aan omdat ze geloven door de hand van God naar een organisatie te zijn geleid. Als echter op termijn die werker ontdekt dat er geen of weinig plaats is voor wat hij of zij vindt, kakt de loyaliteit aan die organisatie in als een plumpudding en gaat de betreffende werker op zoek naar een plek waar hij of zij wel kan meedragen en ontwikkelen.


Toen ik bij OM kwam werken, kwam ik 'helpen;' de leider had de visie, nam de beslissingen en zocht een team dat hem bij de reis naar de uitvoering van die visie 'hielp.' Gelukkig ontstond er door de jaren heen een verandering in cultuur waardoor ik me langzaam maar zeker 'mede-eigenaar' begon te voelen: een belangrijk motief om je voor langere tijd aan een zaak te kunnen en willen verbinden.


De belangrijkste reden waarom zendingswerkers afhaken is het tekort aan zorg voor hen als persoon. Velen voelen zich gebruikt, niet gehoord en een duidelijke plaats voor klachten en het uiten van zorgen is er onvoldoende; er is duidelijk geen 'wij cultuur.'


Twee dingen:

1. De individualisering is nog niet in zo'n extreme mate doorgewerkt dat er helemaal geen oog is voor het collectief. Individualisme frustreert op de lang termijn. Iedereen wil ergens bijhoren en organisaties en bedrijven kunnen in principe de transitie maken van 'ik' naar 'wij.' Het vraagt om een ander soort leiderschap.


2. Met name in het zendingswerk moeten werkers af van de illusie dat ze er alleen voor God zitten. Je zit er ook voor jezelf. Het 'jezelf wegcijferen' is een nobele gedachten en ik ken veel geweldige voorbeelden hiervan. Maar die 'wegcijfergedachte' is een eigen leven gaan leiden. "Ik kom om te dienen" wordt te gemakkelijk verward met het zichzelf zonder vragen te stellen onderwerpen aan het boven hen gestelde gezag. Dienen houdt namelijk ook een verantwoordelijkheid in. Dienen is niet alleen uitvoeren maar ook het actief bijdragen aan het welzijn van allen. En daarvoor is een kritisch meekijken van belang. Alleen een kritische meekijker kan constructief bijdragen. Helaas wordt dat kritische meekijken maar al te vaak uitgelegd als oppositie of bedreiging en wordt de criticus genegeerd of opgezadeld met een vermeend 'gezagsprobleem' waar uiteraard aan gewerkt moet worden.


Gelukkig gaan de ogen van een groeiend aantal leiders hiervoor open en wordt een plaats gecreëerd waar dit allemaal wel kan met als resultaat een sfeer van 'we moeten het samen doen.'

4 opmerkingen:

  1. Je concept is ok. Een gemeente of kerk ben je samen. Dat is helemaal waar, maar wat doen nu intussen met de 'slachtoffers' die beschuldigd zijn van weerspannigheid, rebellie, te kritisch, anderzijds ook de wachters en profetische leden die gewoon wilden bijdragen. Intussen zijn het er ca 300.000in NL, christenen zonder kerk, mensen die niet meer terug durven te komen, om weer onbijbels absoluut gehoorzaam te moeten zijn anders wordt je weer geexcommuniceerd etc
    Is er nog een weg terug voor mensen die bij voorbaat helemaal niet buiten de christengemeenen wilden zijn maar het waren te lang onhoudbaar mini-koningkrijkjes gworden die elkaar ook nog de hand boven houden. En wat met de mensen die vandaag de dag al hun tong op de schoenen hebben. Hoe dan wel he.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. toevoeging. Er was bijvoorbeeld een interessante concept dat InDeHuizen heet, intussen hoor je er weinig nog van. Maar daar viel me op dat mensen inderdaad meer samen wilden doch... als je de mens uit een kerk haalt, hoe haal je de kerk uit de mens. Er werd toch weer samen kerkje gespeeld in de huiskamers, braaf zingen, bijbelstudietje en eindgebed, en dan naar huis gaan met de zoveelste amper begrepen doemdenk Openbaringen studie...
    Terwijl de nood van hoe functioneert praktisch geloof thuis en op de werkvloer en dát uitwisselen met elkaar. Dan ga je met antwoorden naar huis die je de volgende dag kan uitproberen of toepassen en de volgende keer weer evalueren hoe dat ging, gelijkwaardig. Zo ging het toen met Jezus toch ook. Juist in deze immense complexe, haast weer romeinse, tijd overleef je toch niet zonder honk waar je veilig thuis kan voelen om van daaruit weer erop uit kunt gaan.
    (Ja Jan, we hebben elkaar wel eens ontmoet op OM open dagen)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. (reactie op 'Wij en Ik' & Conversatie) (Dl.1)
    Als antwoord inderdaad ‘hoe dan wel’. Ik heb een tijdje een paar sharing-groepen gedaan. Dat waren uitwissel groepen met ingrediënten, ruimte en evaluatie die je benoemt. In de groep was er geen formele leider maar wel iemand die het gespreks- of groepsproces bewaakt. Samen werd bepaald hoe de groep omgaat met elkaar, met de dialoog, met veiligheid en kwetsbaarheid.
    Bijv in de ‘veiligheid’ zit respect, gelijkwaardigheid, openheid, ruimte voor uitwisselingen van ervaringen met God en/of hoe werkt geloof in de praktijk, ook werd afgesproken hoe lang iemand aan het woord mag zijn en dat er geen meningen over en weer naar elkaar toe worden gegooid maar dat je het puur bij jezelf houden.
    Sommige kerkleiders waren al snel met hun oordeel van dat kan niet want de schapen ‘moeten’ geleid worden. Tja wie had dat dan bedacht, een opperste commando? Misschien in het verleden een keizer of Paus? Maar was het de schapen wel gevraagd of ze alleen maar geleid wilden worden en was ook gevraagd of ze ook betrokken wilden zijn en in welke mate? En wat voor zeggenschap hebben ze dan?

    Of ging het al honderden jaren net zo als het Nederlandse referendum tegen de Europese grondwet (laat het volk kiezen en het volk zegt Nee) en vervolgens wordt het iets anders genoemd en via achterdeurtjes tóch ingevoerd. Dan was de keuze toch een farce. Waar was het referendum in Nederland om de invoering van de Euro of het vluchtelingen beleid. Of was die er niet omdat ze al bang waren dat het volk Nee zou zeggen. Dat klopt ook want dat zouden ze ook net als in Scandinavie en Ierland.

    Ik was eens in een dienst waarbij na de dient een voorganger zich voorstelde en in et korte gesprek benoemde dat in zijn gemeente de leden het beleid mee bepaalde. Dus ik vroeg of dat gebeurt tijden gemeente vergaderingen en hoeveel er die waren peer jaar. Eén vergaderingen per jaar. Dus vroeg ik gemoedelijk verder dat er tijdens zo’n vergadering natuurlijk allerlei mededelingen worden gedaan net als gebed, aankondigingen, medewerkers wijzigingen en beleidsvoorstellen, dus hoeveel tijd was er voor de gemeente om daadwerkelijk hun vragen te stellen. Dat was een half uur, Dus in dat half mag de hele gemeente reageren, dat lukt niet en dus zijn er maar enkelen, als die er zijn, die iets zeggen. Uiteindelijk concludeerde ik dat er van een hele gemeente maar enkele mensen betrokken kunnen zijn één keer per jaar waarbij in dat half uur niks concreets gebeurt want de vrijblijvende opmerkingen worden meegenomen voor het komend jaar. Nadat ik hem deze conclusie terugkoppelde zei hij niets, draaide hij om en liep weg, ik zag hem ook niet meer. Later bleek dat van de mensen in zijn gemeente verwacht werd dat ze zijn beleid volgden anders pas je als schaap niet. Nu heeft de zoon het overgenomen en die zet hetzelfde beleid voort.

    Het gaat hier om werkelijk keuze en betrokkenheid in plaats van steeds opnieuw weer christelijke koninkrijkjes. Inderdaad Jezus had zijn beleid en agenda dat Hij van Zijn Vader had meegekregen. Doch in zijn stijl probeerde Hij alles om de discipelen en anderen deelgenoot te maken van het plan van Gods Koninkrijk. Hij noemt ons geen slaven maar vrienden (partners, compagnons). Daarbij ging Hij niet uit van een perfect georganiseerde en afgerichte evangelisatieteam. Nee, 2 aan 2 en dan evalueren en dan weer erop uit. En het waren geen volledig opgeleide bijbelschool studenten of theologen maar bijvoorbeeld vissers. Hij was er gewoon bij, Hij bepaalde wel de reisroute maar Hij gaf ruimte aan de deelnemers om initiatief te nemen doch iedereen was gewend om een leven lang als hond behandeld te worden (Romeinen) en rondgecommandeerd (Farizeeërs).

    BeantwoordenVerwijderen
  4. (reactie op 'Wij en Ik' & Conversatie) (Dl.2)
    Na zo’n heel verhaal… hoe dan wel.
    Met een aantal mensen start er een groep. De eerste avond wordt vastgesteld hoe we met z’n allen omgaan met respect, discretie, gelijkwaardigheid, gesprektijd per persoon ineens, meningen, duur, onderwerpen, verantwoording, veiligheid, etc. Er wordt niet gezongen of een Bijbeltekst gelezen. Doch er kan wel geopend worden met een lied die één keer gezongen wordt en het (bijbelse)thema is vooraf al bekend. Er is geen formele leider, wel een organisator of secretaris en iemand die het (gespreks)proces bewaakt. Doch tijdens een meeting bewaakt de groep zelf al het proces. De initiator(s) en (gespreks)procesbewaker zijn gewoon deelnemers en komen alleen in actie als het wat uit de hand loopt. Dit is meestal alleen in het begin of als er nieuwe mensen bij zijn.
    Gaandeweg worden niet puur bijbelse thema’s behandeld want dan is het een Bijbel-sharing-groep waar samen gelijkwaardig uitgewisseld wordt over een tekst, bijbelthema of getuigenis. Zo kun je ook een Muziek- of zingen- of aanbidding-sharing groep waar je desbetreffende thema’s uitwisselt.

    In een gewone sharing-groep kun je allerlei down-to-earth zaken bespreekbaar maken of terugkoppelen. Zoals hoe je je geloof gebruikt in je opvoeding, huishouden, als je een dip hebt, als er teveel stress is, of familieruzies, etc etc en wat je dan tegenkomt en waar je tegenaan loopt. Alleen al dat het veel ingewikkelder blijkt dan van de preekstoel uit verkondigd wordt (als je naar diensten gaat) of zoals het in de bijbel staat. Er is ruimte om te praten zonder geïnterrumpeerd of met een mening overruled te worden. Je kunt uitpraten, en als het interessant doorpraten. Als er kwetsbare dingen gezegd worden dan blijft dat in de groep is de afspraak (discretie). De groepsleden kunnen buiten de groep wel onderling door blijven praten over een thema of een ervaring of er voor bidden maar het mag geen roddel of verraad worden.

    Een meeting is vaak erg dynamisch en onvoorspelbaar, dus elke moment is anders, doch de basis is helder en ieder deelnemer is betrokken bij de omgangsregeling die altijd verder aangepast kan worden per meeting indien gewenst. De afspraken worden ook opgeschreven en onderwerpen kunnen ook genoteerd worden in een dagboekje. Ik heb er veel bijzondere processen zien plaats vinden, mensen die steeds weer terug kwamen en zich gehoord en gezien voelen, soms voor het eerst in hun leven. Er werd gevoel, emoties, spontaniteit, genezingen, echtheid etc gedeeld. Er kan tot op de bodem gegaan worden als men wil. (ipv thema afbreken en met het volgende hoofdstuk verder) Er kan aan het eind gebeden worden of zelfs vrijblijvend avondmaal als uiting van het samenzijn in Jezus. Soms kun je ook met elkaar eten vooraf of achteraf of je gaat samen ergens heen zoals een bijbels museum. Het is mogelijk dat je samen een klus doet bij iemand terwijl je tijdens het werk of pauzes weer van alles kunt uitwisselen.

    Ik hoop dat ik het duidelijk heb kunnen maken anders zie ik de vragen wel.

    BeantwoordenVerwijderen