Biljarten in de kerk (BB4)

De kerk

De plaatselijke biljartclub, waar Billie al jaren lid van was, had een probleem. Vond Billie. De meeste clubleden ook. Ieder jaar sinds haar ontstaan in de buurt van 1782, stond het probleem op de agenda. Kennelijk slaagde men er maar niet in om het probleem op te lossen. De ballen waren het probleem niet. Die waren al sinds de genesis van dit binnenshuise 'balspel op tafel' gewoon rond en moesten dat, om voor de hand liggende redenen, vooral ook blijven. Dat er in de loop der tijd varianten op het basisspel waren ontstaan was ook niet het probleem.

Nee, het probleem was het voortbestaan van de club waarbij vergrijzing en voorspelbaarheid als centrale boosdoeners werden aangewezen en het bestuur aansprakelijk. Natuurlijk kwamen er wel eens jongere aspirant leden langs maar die hielden het vaak na vier avonden wel voor gezien en sloten zich aan bij de plaatselijke squashvereniging. Daar mochten ook vrouwen meedoen.
Op de meest recente ledenvergadering hadden enkele clubleden een motie ingediend. Het bestuur zou moeten opstappen en plaats maken voor de jongere garde die de boel moest gaan saneren en innoveren. Sommige van die jongeren hadden daar zelfs voor doorgeleerd dus zou zo'n proces bij hen in goede handen zijn.  Ook moest de voorspelbaarheid van de clubavonden aangepakt worden.
In de pauze had een clublid ten overstaan van enkele andere leden zachtjes, maar wel verstaanbaar, "saai" in z'n elleboog gezegd. Toen was er even een gespannen stilte gevallen maar die werd al snel met een volgend rondje tap weggespoeld. 

Thuisgekomen had Billie nog wat nagedacht en realiseerde zich dat je maar beperkt kunt variëren met de keu, groen laken (ze hadden blauw geprobeerd en dat had voor een opleving gezorgd die  - zowel het laken als de opleving -echter al na een paar maanden vervaagde), een aantal ballen en andere spelers.

Nee, als hij eerlijk was, en dat probeerde hij te zijn, was het niet zozeer het spel maar was het z'n eigen rol en plaats in het grotere verhaal waar hij eens naar moest kijken. Dus, zo concludeerde Billie, moet ik niet zozeer de club verwijten maken (hoewel sommige verwijten en zorgen best wel terecht zijn en op de agenda moeten blijven verschijnen) maar kijken naar wat ik constructief kan bijdragen aan het in leven en in beweging houden van dat spel.

De parallel met de kerk, die hij inmiddels had verlaten, lag eensklaps voor het oprapen en Billie vroeg zich stilletjes af of hij in dat verlatingsproces misschien niet teveel naar die kerk had gekeken en gewezen en te weinig naar zichzelf. Hij nam zich voor om daar nog eens een weekje over na te denken....

Van alle manieren om betrokken te raken bij dat wat we kerk noemen is het samenkomen van de gelovigen de meest absurde -  een bonte verzameling van mensen die op de een of andere wijze op zondagochtend bijeen weten te komen, vaak met een half hart liederen zingen die de helft niet kent of niet mooi vindt, zich op een preek concentreren afhankelijk van hun  vermogen om de stof op dat tijdstip te verteren of het volume en de charisma van de spreker, onbehouwen in hun toewijding en hortend en stotend in hun gebeden.
Maar deze mensen zijn ook de mensen die een diep lijden kennen en God vinden in hun lijden. Dit zijn de mensen die elkaar hun liefde verklaren, er trouw aan zijn door lief en leed en de vrucht van gerechtigheid voortbrengen, de vrucht van de geest die de mensen om hen heen tot zegen zijn…

…Deze groep van welwillende gelovigen is zeer divers en trekt samen op met hen die zich aan de buitenkant niet eens van de welwillenden onderscheiden. 

Ik kan in de bijbel geen andere vorm van kerk vinden.

Eugene Petersen, Under the unpredictable plant 23-4.

Dit is de vierde blog in een serie van vijf over de kerkverlating van Billy Bobslee.

1. Hoe Billie zich brandde
2. Mogelijke schuldige aan de brand 1: God
3. Mogelijke schuldige aan de brand 2: De Bijbel
4. Mogelijke schuldige aan de brand 3: De Kerk
5. Mogelijk schuldige aan de brand 4: Billie (volgende week)

Afbeeldingen: Pixabay
Kerk: https://pixabay.com/nl/vectors/huis-icon-silhouet-kruis-304072/
Ballen: https://pixabay.com/nl/vectors/ballen-cue-game-biljart-vrije-tijd-34909/
Tafel: https://pixabay.com/nl/vectors/tafel-biljart-zwembad-sport-game-311027/

Chocola maken met en van de Bijbel (BB3)

De Bijbel

Billie worstelde al een tijd met de vraag hoe het nu zat met de Bijbel. Als Beta-man verbaasde het hem hoe veel van zijn geloofsgenoten zich leken te verzetten tegen alles wat met wetenschap te maken had en hun vaak starre houding verdedigden door te zeggen dat alles wat we willen en kunnen weten in de Bijbel te vinden is; alles daarbuiten is of van de duivel of op z'n minst discutabel. Daarnaast scheen het Billie toe dat gelovigen best wel goed zijn in het vinden van teksten die tot favoriet worden verheven of zeggen wat de gelovige graag wil horen. Hij kon er geen chocola van maken.

Ik weet niet of het Billie heeft geholpen maar dit is wat ik hem schreef:

Sola Scriptura vs Scriptura Fluidum

Toen rond 1520 het juk van de katholieke kerk middels het proces van wat we kennen als de Reformatie werd afgeworpen, moesten fundamenten voor dat reformatorische geloof worden verwoord en vastgesteld. Een van die fundamenten was de "Sola Scriptura" (er zijn nog vier andere sola's); het idee dat de Bijbel het enige gezag is voor het geloof en de Christelijke geloofspraktijk; De Bijbel is volledig, gezaghebbend en waar. 

In de eerste eeuwen na Christus was er sprake van een zoektocht over welk boek er nu wel en niet in thuishoorde. Die discussie werd zo rond de vijfde eeuw afgerond en de canon, of maatstaf, was een feit. Die canon werd vervolgens met een stevig lint aaneengebonden waarbij de tekst uit 2 Timoteüs 3:16 als de handtekening van God onder het geheel moest worden gezien: "Elk schriftwoord is ‘door God geïnspireerd’ en is dus bruikbaar voor het onderricht, voor het weerleggen van dwalingen, voor de verbetering van de zeden en voor de opvoeding tot een rechtschapen leven..." (2 Timoteüs 3:16).

Men ging er vanuit dat die canon door Gods hand samengesteld was en de inhoud tot twee cijfers achter de komma op wonderbaarlijke wijze precies was. De Katholieken en Oosters-Orthodoxen zagen echter een grotere hand van God en namen tien extra boeken in hun canon op.

Nu is het idee van Sola Scriptura aardig verankerd in de Protestantse bloedlijnen maar in de praktijk moet Sola Scriptura het vaak afleggen tegen tradities en de persoonlijke geloofsbeleving. Daarbij spreken we van Prima Scriptura; tradities en belevingen zijn gezaghebbend zolang deze de toets van de Bijbel kunnen doorstaan. Die toets blijkt in de praktijk nogal vloeibaar. Ik noem één voorbeeld. Het protestantisme heeft een fikse bijdrage geleverd aan de ontwikkeling en instandhouding van de marktwerking waarbij wezen, weduwen en andere groepen tot in lengte van dagen genoegen moeten nemen met een plekje onder de marktkraam van op winst belusten

Wat de Bijbel te zeggen heeft over ongelijkheid wordt voor het gemak weggeredeneerd of kundig richting riool gemasseerd. 'Scriptura Fluidum' zou dan ook een actuelere samenvatting zijn voor hoe de Bijbel in de praktijk wordt geinterpreteerd. Men probeert er chocola van te maken maar daar heb je cacao voor nodig en die is er door de markttheologen al lang uitgefilterd.

Het wezen van de Bijbel

Wat als er geen Bijbel zou zijn? Zou er dan sprake kunnen zijn van een Godsbesef, zelfs al zou dat niets meer zijn dan een besef, of veronderstelling dat er "iets meer" is? Ik ga even vanuit dat het antwoord op deze vraag "ja" is. Vervolgens moeten we dat idee een vorm gaan geven en gaan beschrijven. De meeste mensen bevinden zich ergens in het continuüm waarbij we aan de ene kant de "Er is helemaal niets" groep vinden en aan de andere kant de groep die God helemaal kan uittekenen en zich verstout tot het doen van allerlei exclusieve uitspraken en bereid zijn om hun leven daarvoor te geven en anderen van het leven te beroven.

Met de Bijbel hebben we een verzameling van 66 boeken in handen die samen het grote verhaal van God vormen. Een verhaal dat een begin en een eind heeft en waarbij Christus de centrale plaats inneemt. In dat verhaal lezen we hoe we, om een florerend leven te kunnen leiden, ons als mensen tot God, elkaar en de aarde dienen te verhouden. De oren van de mens staan echter ergens anders naar, hetgeen leidt tot een toenemende vervreemding van God, de ander en de aarde. Dit is een prominent thema door de Bijbel heen. De oplossing is er ook te vinden maar dat kost de meesten teveel. Stoppen met "nemen" is een te grote vraag.
Dit is in grote lijnen wat de Bijbel wel is. 

Wat het in wezen niet is

Disputen, tweespalt, scheuringen en exclusieve groepsvorming zijn vrijwel altijd het gevolg van de benadering en behandeling van de Bijbel voor wat het niet is:

• Een natuurwetenschappelijk boek (hoewel het iets fundamenteels zegt over haar ontstaan)
• Een geschiedenisboek (hoewel het er heel veel aan bijdraagt).
• Een biologieboek (hoewel het wel degelijk bijdraagt aan ideeën over biologie).
• Een reken-, of wiskundeboek (hoewel er zeker sprake is van getallensymboliek).
• Een economieboek (hoewel het een fundamentele bijdrage levert aan ideeen over de inrichting van een florererende economie waarbij het welzijn van allen maatgevend is).
• Een kookboek (hoewel het wel bijdraagt aan ideeën over diëten).
• .....

Op het moment dat we een van de vele onderwerpen waarover de Bijbel wat te zeggen heeft en bijdraagt aan het gesprek over het wezen der dingen eruit lichten en als enig gezaghebbende bijdrage claimen, gebeuren er twee dingen:

1. Ik zal niet als serieuze gesprekspartner worden gezien en als vooringenomene niet op een constructieve manier aan dat gesprek kunnen bijdragen

2. Het verwatert het wezenlijke verhaal van de Bijbel dat een oplossing aanreikt voor de grote menselijke vraagstukken. 

Bij dit wel zeer samengeperste en soms ongenuanceerde overzicht moest ik het laten. Billie heeft een korte aandacht spanne en dit was eigenlijk al teveel tekst voor hem. Mijn vermoeden is dat het nog meer vragen gaat opleveren. Pogingen om chocola te maken van dit bijzondere boek is echter van alle eeuwen.

Ik wacht nu op een reactie van Billie.

Dit is de derde blog in een serie van 5 over de kerkverlating van Billy Boblsee.

1. Hoe Billie zich brandde

2. Mogelijke schuldige aan de brand 1: God

3. Mogelijke schuldige aan de brand 2: De Bijbel

4. Mogelijke schuldige aan de brand 3: De Kerk (Volgende blog)

5. Mogelijk schuldige aan de brand 4: Billie (Blog na de volgende)

Foto: congerdesign pixabay

Billy Bobslee - God door de trechter (BB2)

GOD

Nadat Billie de stap had gezet om de kerk te verlaten, wat toch wel een dingetje was en zoveel meer dan een bladzijde in z’n levensverhaal omslaan, vond hij het gepast om eens serieus te reflecteren. Wat was nu eigenlijk het probleem en welke spelers treft welke blaam? Het aantal spelers dat Billie vooralsnog kon bedenken waren er vier. Misschien dat er later nog wat bij zouden komen maar Billie wilde zich niet meteen verliezen in al teveel onderafdelingkjes. Eerst maar eens de hoofdafdelingen en hoe deze zich verhouden tot de kerk:

God, de Bijbel, de kerk, en - hij moest het tegen wil en dank erkennen - Billie zelf.

Billie liep lang genoeg mee om te hebben geleerd dat God niet uit te tekenen valt. Alle beschreven eigenschappen en kenmerken van God die we in de Bijbel tegenkomen, kunnen we slechts verbeelden in ideeën en woorden die we tot onze beschikking hebben en waar we dus een bepaalde mate van begrip bij hebben. De Bijbel kent God dan ook menselijke eigenschappen toe. We noemen dit ook wel antropomorfismen: een abstract beeld kennen we een vorm en woorden toe van iets dat we kennen. De betrekkelijkheid en ontoereikendheid van deze woorden en beelden wordt in het bekende gebod om geen afgodsbeelden in elkaar te flansen gegeven: “Maak geen godenbeelden, geen enkele afbeelding van iets dat in de hemel hier boven is of van iets beneden op de aarde of in het water onder de aarde. Kniel voor zulke beelden niet neer, vereer ze niet, want ik, de HEER, uw God, duld geen andere goden naast mij” (Exodus 20:4-5)

Welk beeld we ons ook van God vormen, welke eigenschap dan ook uitgebeeld op wat voor manier dan ook; het gevaar is dat we het in brons gieten en het tot onze God maken. Dat doet God tekort. Hij overstijgt alle beschikbare brons en denkbare beelden.

Billie durfde het niet hardop te zeggen maar hij dacht het wel: "Kan het zijn dat christenen die zich vergapen aan een aspect van God of hardnekkig hun stokpaardje berijden zich schuldig maken aan afgoderij?"

Aan de andere kant hebben we niets anders dan de beelden en de woorden die ons ter beschikking staan. Maar God laat zich niet reduceren tot een beeld of woord. Okay, misschien twee dan:
Als Mozes door God wordt aangesteld om de Israëlieten uit slavernij te leiden wil hij graag weten wat hij moet zeggen als de Israëlieten hem vragen op wiens of wel gezag hij actie onderneemt. Het antwoord van God spreekt boekdelen en die zijn er dan ook in overvloed over geschreven: “Ik ben die er zijn zal. Zeg daarom tegen de Israëlieten: “Ik zal er zijn heeft mij naar u toegestuurd” (Exodus 3:14). 

In zijn reflectie hierop realiseerde Billie zich dat zijn in jaren opgebouwde frustratie niet zozeer te maken had met God als wezen maar met de stelligheid waarmee gelovigen en groepen van gelovigen Hem menen te begrijpen en Hem verkleinen tot een karikatuur.
Daar liep Billie op vast; het onvermogen, of zelfs de onwil van velen om te accepteren dat onverzoenbare tegenstellingen deel zijn van het wezen van God. De God die uit Liefde klappen uitdeelt en vanuit diezelfde Liefde vergeeft tegenover dezelfde God die Jaloers is en geen concurrentie verdraagt. En, laten we eerlijk zijn, we horen liever een preek over de liefde van God dan over zijn jaloersheid. De kerk helt eerder wat over in de richting van grote woorden over liefde.

Pogingen om deze mysterieuze God tot een persoon te herleiden die te begrijpen en dus uit te leggen is, zullen uitmonden in sektarisme, exclusieve claims en een meetbaar geloof waarin het individu de genegenheid en goedkeuring van God voor hem of haar kan meten. En dat is natuurlijk lekker; meten is weten... 

Het enige enigszins herkenbare, tastbare beeld van God krijgen we te zien in Christus: “Beeld van God, de onzichtbare, is Hij” (Kol. 1:15). En in Johannes 1:18 lezen we dat “Niemand heeft ooit God gezien, maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft hem doen kennen.”

De centraliteit van Christus in het allesomvattende verhaal van God is ook meteen de crux in dat verhaal. Pas toen Christus zijn opwachting maakte begon er iets van dat grote verhaal van God te dagen; Hij die verschijnt vanuit het ongewis.

Mozes en de Israëlieten moesten het doen met twee woorden. Die twee woorden krijgen meer vorm en inhoud naarmate het verhaal geschreven wordt en vorm krijgt. Maar dat is een ander verhaal voor een volgende keer.

Volgende keer: Billie's Bijbel

Trechter afbeelding: https://pixabay.com/nl/users/fumingli-3825280/

Zondag Ochtend Misterie

De zee is te diep, de hemel te hoog.

Zwemmen kan ik niet, en vliegen evenmin;

Ik moet hier blijven.

Hier moet ik blijven.

Hier waar ik weet hoe ik weten kan

en waar ik weet wat ik weten kan.

Jezus verschijnt dan nogmaals en nodigt Thomas uit om te zien en te voelen. De plotselinge, bijna duizelingwekkende mogelijkheid dringt tot hem door:

De zee spleet. Farao's legerscharen -

wanhoop, twijfel, angst en trots -

beklemmen niet langer. We moeten

oversteken naar de overkant.

De hemel buigt. Met verwonde handen

Onze verbannen God, onze Heer van schaamte

Voor ons, levend, ademend, staat Hij;

Het woord is vlakbij, en roept onze naam.

Nieuw weten voor het twijfelend verstand,

Nieuw zien dat blinden het licht weer geeft

Nieuw vertrouwen door schromenden gevonden

Nieuwe hoop door wat geloof nu weet.

Met dit nieuw verworven inzicht haalt Thomas diep adem en verbindt geschiedenis en geloof in zijn Mijn Heer en mijn God.

Tom Wright's parabolische verhaal (in Easter Oratorio) over hoe de apostel Thomas zijn gebruikelijk manier van begrijpen ontstijgt en tot een hoger en rijker weten groeit.

Tom Wright over de betekenis van de Opstanding (Engels, 5 minuten)

Tom Wright, Surpised by Hope. London, Society for promoting Christian knowledge, 2007, 81-2

Foto: (Jan den Ouden, 2016) Vermeende begraafplaats van Jezus in Jeruzalem