Pikorde in de bovenlaag

Met Kees licht onderuitgezakt zittend op de achterbank; z'n lange benen uitgestrekt richting dashboard (mogelijk omdat de passagiersstoel in mijn auto nog steeds in renovatie is), reed ik van Eindhoven Noord naar Zuid, om aldaar m'n tweede overdenking van die ochtend af te leveren. Tussen zijn navigatieinstructies door bespraken we wat ik de 'pikorde in de bovenlaag' zou willen noemen.
Met Kees van gedachten wisselen is overigens altijd inspirerend. Kees analyseert scherp en stelt heldere vragen; is kritisch maar met een royale genadebuffer. We hadden het over de vaak ongezouten kritiek die christelijke groepen (vaak individuen die menen namens zo'n groep, God of de Bijbel te spreken) hebben op anderen. Onbegrepen bewegingen van God worden tot drie plaatsen achter de komma geanalyseerd en vrijwel zonder uitzondering te licht bevonden.
Individuele gelovigen hebben een bijzondere ervaring en die ervaring kan met gemak aanleiding geven om de bressen op te gaan en die ervaring als waarheid te verkondigen. Ervaringsgenoten worden opgezocht en men clustert vervolgens samen om die ervaring samen te vieren en zich samen zorgen te maken om hen die deze ervaring (nog) niet hebben. Het ontbreekt die gelovige vaak aan het vermogen om te objectiveren en die ervaring op de juiste plaats en in de juiste context te duiden. Het gevaar is groot dat 'elitedenken' hen gaat beheersen.

Afbeelding van de cover van
"Testosteron voor mannen") 

Het 'elite,' of 'bovenlaag' denken is van alle eeuwen. De mens en groepen van mensen willen zich graag onderscheiden; uniek zijn. Als je de brieven aan de gemeentes in het NT leest, zie je dit al. Zonder marketing- en 'branding' goeroe's, die gemeentes helpen in het formuleren en communiceren van visie, missie en plan van aanpak, onderscheidden de gemeentes zich ook toen al. Die onderscheiding werd bepaald door cultuur, geografie, geschiedenis en geloofstradities (of het ontbreken daarvan).
De Joden die de besnijdenis als een soort bonus en kenmerk van 'echte echtheid' omarmden stonden op toch wel wat gespannen voet met de vrijen die deze vermeende bonus bewust buiten de deur van hun praktijk lieten. De vrijen daarentegen betichtten de besnijdende gelovige Joden van wetticisme en claimden een helderder zicht op de vrijmakende waarheid. Mochten er debatten gevoerd worden, dan zouden beide groepen zich kunnen beroepen op een arsenaal aan Bijbelse verwijzingen die hun zaak ondersteunden.
Even terzijde, met een beetje moeite kan de mens de Bijbel laten zeggen wat hij wil. Je pikt ze er zo uit; te herkennen aan verhalen, betogen en oproepen in de trant van "als iedereen zou zien wat ik zie, wat zoude kerk dan heerlijk gezond zijn en de wereld een fantastische plek."
De kerkgeschiedenis kenmerkt zich door bovenlaag denken en - praktijken. De moderne kerk wil zich ook graag onderscheiden. Natuurlijk wordt er ruimte geboden voor anderen en er zijn gelukkig veel voorbeelden van zichtbare, tastbare en hartelijke aanvaarding van elkaars anders zijn. Conferenties zoals de jaarlijkse "Opwekking" zijn een verademing; kerkmuren en - grenzen doen er dan niet toe en met elkaar scharen vele duizenden gelovigen zich onder de grote noemer van de Genade!
We kunnen het dus wel.
Of is dat ook bovenlaagdenken als ik zeg dat het de Genade is die ons verbindt en dat het Genade alleen is die ons toegang verschaft tot de Vader (Ef. 2)?
Als we het daarover eens zijn dan pleit ik ervoor dat we die allesomvattende paraplu van Gods Genade stevig vasthouden. Ik kan me vergissen maar het is mijn ervaring (en ervaringen zijn altijd subjectief) dat dit is wat het allergrootste gedeelte van Gods volk wil.
De uitvoering van die genade in de manier waarop mensen zich tot elkaar verhouden, zal echter altijd wat houterig en schamel zijn, her en der met royale uitschieters. Als je dat in de berekeningen meeneemt en je niet verliest in onrealistisch volmaaktheidsdenken (daar is ons leven te kort voor en onze gebrokenheid te groot) is de kans het grootst dat je persoonlijke genadebuffer uitdijt en bovenlaagdenken verschrompelt.