30 december 2011

Angst, Schuld en Schaamte (2-6)

Met het overtreden van het ene gebod dat God hen had gegeven - "Je mag eten van alle bomen in de tuin, alleen niet van de boom die inzicht geeft in goed en kwaad. Wanneer je daarvan eet, zul je sterven" (Gen. 2:16-17) - vinden Adam en Eva zich plotseling op een plek die de Heer aan zichzelf had toegekend: die van rechter. 
Nee, ze vallen niet meteen dood ter aarde, maar er sterft wel degelijk iets in hen. Ze stappen uit de vertrouwde, veilige, harmonieuze relatie met God, elkaar en zichzelf, om te ontwaken in de  nieuwe wereld, die wordt geregeerd door drie krachten, die tot aan de dag vandaag de volmaakte zaak van God verkankeren en de mens tegen zichzelf, de ander, de schepping en God zelf opzet. Pandora's doos gaat open en boze machten en krachten beginnen hun gif te spuien. De zielen van de mens zijn het eerst aan de beurt. 


De wereld die zich buiten de eenheid van God bevindt kenmerkt zich onder andere door de volgende drie fundamentele krachten die de handel en wandel van het menselijke bestaan bepalen.
  1. Schaamte: Toen gingen hun de ogen open, ze ontdekten dat ze naakt waren. Daarom bonden ze vijgenbladeren om hun heupen (Gen. 3:7).Een aardige definitie van schaamte vinden we in Wikipedia: Schaamte of gène is een psychosociale emotie waarvoor de angst om door anderen misprezen te worden bepalend is. Vaak staat de vrees niet door de groep geaccepteerd te worden centraal. Schaamte is daarmee een sterk cultureel bepaald fenomeen, dat ongeveer de tegenpool van het eergevoel vormt.
  2. Angst: ‘Toen ik u in de tuin hoorde,’ antwoordde de man, ‘werd ik bang, omdat ik naakt ben. Daarom heb ik me verborgen’ (Gen. 3:10).
    Adam zegt eigenlijk: omdat ik me schaam, ben ik nu bang. Als die twee krachten maar sterk genoeg werken, verbergt de mens zich vanzelf. Adam zocht een plekje in het struikgewas, de meeste mensen trekken zich terug in zichzelf; durven niet meer gezien te worden.
  3. Schuld:  ‘De vrouw die u mij gegeven hebt,’ antwoordde de man, ‘die heeft mij van die vruchten laten eten.’ Toen vroeg God, de Heer, aan de vrouw: ‘Waarom heb je dat gedaan?’ ‘De slang heeft me bedrogen,’ antwoordde ze, ‘daarom heb ik ervan gegeten’ (Gen. 3:12-13).
    Dit is een aardige klassieker. Niemand heeft het ooit gedaan. Doorschuiven die hap. Je hoort het nog maar weinig: "Ik heb het gedaan; ik ben schuldig." En als je het al hoort dan kun je vaak wachten op de volgende zin die vrijwel zonder uitzondering begint met het woordje "maar."Als er niet verder meer kan worden doorgeschoven, krijgt God gemakshalve de schuld; het was oorspronkelijk toch Zijn idee?!
Marc Chagall. Original lithograph in 
colors for "Illustrations for The Bible"
Verve, Mourlot (1960) 
De mate en de verschijningsvorm van deze drie krachten verschilt per cultuur, wereldbeeld en tijdgeest. Om te zien dat deze drie krachten de pijlers vormen van alle denken en praktijken, vergt niet al teveel denkwerk.
Om eenheid, zoals in mijn blog van gisteren beschreven, te ervaren, vraagt van de mens om alle drie krachten onder ogen te zien. Het besef dat het juist deze drie krachten zijn die ons weghouden van de beleving van ware eenheid is een belangrijke stap om weer tot gezonde eenheid te kunnen komen. Vervolgens zal er een weg gevonden moeten worden om met deze drie obstakels af te rekenen. Die weg is er maar het is geen toverformule die van het ene op het andere moment alles anders maakt. Kanker heeft tijd nodig om te genezen en eenmaal een kankerpatiënt blijft de ziekte voor de rest van ons leven op de loer liggen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten