Bill Gaither en z'n vocal bandje bezingen waarschijnlijk onbewust het algemene (zelf)beeld van de mannelijke helft van de Amerikaanse en West Europese bevolking; de man als jager, leider en beschermer van huis, haard en nationale grenzen met in het kielzog de vrouw die beschermd dient te worden en bij voorkeur bleu in de luwte opereert.
Onlangs heb ik een flink aantal boeken weggedaan. Met name boeken over leiderschap en management. Ik had er mijn kast en buik van vol. Het aanbod goeroes, coaches, mentors, trainers is zo groot en divers dat de ontwikkeling van leiders een lucratieve industrie lijkt te zijn. Goeroe John Maxwell alleen al heeft meer dan 100 boeken over leiderschap geproduceerd. Ik had er enkele maar heb ze allemaal weggedaan; als je er één van hem hebt gelezen heb je ze zo'n beetje allemaal gelezen.
Ooit heb ik in een moment van zwakte gesolliciteerd naar de positie van voorganger bij een aanzienlijke evangelische kerk. Het idee van een zeer goed salaris, premievrij pensioen en enkele andere aantrekkelijke voordelen lokte. Tot mijn schrik werd ik uitgenodigd voor een gesprek. En ging ik.
Voor mijn gevoel zat ik tegenover een management tribunaal;
de beroepingscommissie bestond uitsluitend uit zakenlui. Dan voel je al
nattigheid; die zoeken een manager die de boel effe glad gaat trekken. Ze
zoeken John Wayne met een vleugje Jezus.
Halverwege het interview stelde ik de vraag of iemand in één zin de opdracht aan de adspirant voorganger kon samenvatten. Vooruit dan: "We zoeken een voorganger die de hele gemeente mee kan nemen van (geestelijk) niveau 1 naar niveau 2".
Mijn reactie: dan zijn we wat mij betreft klaar met het
interview en wens ik de man die hier "ja" tegen zegt, heel veel
succes.
Overigens, die beste man heeft zijn termijn niet uitgezeten.
Na drie jaar heeft de kerk "hem laten gaan".
En dit is ook de kern van het dilemma; het spanningsveld
tussen verwachtingen die aan een leider worden gesteld en zijn/haar
inspanningen om aan die verwachtingen te voldoen. Omdat we in het Westen het
beeld hebben van een sterke leider en de verwachting van krachtig leiderschap
ook als zodanig verwoorden, rest de leider weinig anders dan zich
overeenkomstig te gedragen. Directief, Dienend, Coachend, Transformationeel,
Laissez-fair, Autocratisch en nog een rits aan bepalingen; graag van dit een
beetje meer en van dat een beetje minder. De leider rest weinig anders dan te
leveren, te presteren en veel leiderschapslectuur is gericht op het
optimaliseren van die prestaties.
De nog te vaak ontbrekende schakel, hoewel er heus wel aan
gerefereerd wordt, is de aandacht voor de ontwikkeling van leider als persoon;
als mens zoals jij en ik.
Een professor schreef een boek over dienend leiderschap en
verhaalt daarin hoe hij op een dag besloot dat per direct zijn deur open zou
staan voor iedereen; hij was immers een dienend leider... Een vriend van me die
ten tijde van het verschijnen van dat boek onder de beste man studeerde zei
daarover: "zijn deur stond dan wel open maar zijn hart niet."
Studenten en staf liepen dus echt niet zomaar zijn kantoor binnen.
Maar hoe krijg je de geest van John Wayne met z'n dikke ego
en stoerdoenerij -de werkelijke deur tussen de professor en zijn staf en
studenten- terug in de fles?
Misschien moet ik daar maar eens een boek over schrijven....
Een sympathieke, alternatieve kijk op leiderschap is die van het Instituut voor Undefended Leadership. Op de website kun je het gratis e-book "Wat is Undefende Leadership" opvragen.
* John Wayne is het bekendst door zijn rollen in westerns en is symbool geworden voor de mythe rondom verwacht en geleverd leiderschap.