12 januari 2021

Alleen een blauwe fiets kan deugen

Mijn meest gelezen Blog is die van "Theorie rondom de fiets" uit 2010. Ik heb me vaak afgevraagd waarom deze blog met haar vreemde titel zo vaak wordt aangeklikt. Ik denk dat ik er uit ben.

Stel je voor dat ik wat meer wil weten over fietsen. Dan zou een internet zoekopdracht met wat algemene woorden zoals fiets, theorie en alles de zoeker zomaar naar het betreffende blog kunnen leiden. Het is ook gewoon slim om eerst groot en breed te zoeken en vervolgens inzoomen op het onderdeel. Een speld laat zich immers pas vinden als je eerst de hooiberg overhoop haalt.

Wat mij op dit denkspoor zette is de populariteit van systemen in ons leven; op zich bestaande onderdelen die door hun onderlinge verbondenheid en samenhang in het resulterende grotere geheel betekenis en functie hebben en/of krijgen.

Als je een paar olijven, schijfjes komkommer, stukjes tomaat en wat velletjes ijsbergsla bij elkaar in een kom doet, dat door elkaar husselt en overgiet met honing-mosterd dressing, noemen we het resultaat van deze systematische oefening een salade.
Dat is wat een kookboek doet. Als je de stappen volgt en de juiste ingrediënten gebruikt ziet het er heel soms uit zoals op het plaatje.

Nu wil ik alles wat de Bijbel zegt over engelen weten. Alle teksten die iets over engelen zeggen knip en plak ik op een groot vel. Als ik ze allemaal heb gehad ga ik er ernstig naar staren en diep nadenken om ten slotte enkele algemene dingen over engelen te kunnen zeggen. Deze gedestilleerde waarheid kan vervolgens ingezet worden om anderen mee om de oren te slaan. 

Zo heb ik in mijn boekenkast verschillende Systematische Theologieën staan. Dat zijn dikke pillen en vaak in meerdere delen omdat daarin alle belangrijke Bijbelse begrippen, woorden en concepten systematische en ordentelijk zijn gerangschikt. Ik heb die van Wayne Grudem, Thomas Oden, Louis Berkhof, Millard Erickson en Ton Verleg. Nu kun je de vraag stellen of eentje niet genoeg is.

Daar zit hem de kneep. Objectieve systematische theologie bestaat niet. Alle auteurs en samenstellers van dergelijke lijvige werken hebben vooraf al keuzes gemaakt over wat zij denken over God, de mens, de zichtbare en onzichtbare wereld; het is onmogelijk om los te komen van de tijdgeest, cultuur en geschiedenis waar men deel van uitmaakt. Geeft niets, zolang men het maar niet ontkent. Gevaarlijker wordt het wanneer objectiviteit wordt geclaimd. Dan is het raadzaam om enige afstand in acht te nemen.

Systemen zijn overal en kunnen moordend zijn, getuige de recente kille toepassing van de regels en richtlijnen omtrent de toeslag kinderopvang en de boodschappen toeschuivende moeder van een bijstandstrekker. Verontwaardiging en boosheid alom. En terecht.

Christenen kunnen er ook wat van. Onlangs werd ik door een vriend op Facebook uitgenodigd om een bepaalde pagina te "liken". Nu "like" ik nooit pagina's om de hoeveelheid spam enigszins binnen de perken te houden maar ik besloot even op de betreffende pagina "Vrienden van Jezus Christus" te kijken. Nog voordat ik het einde van de eerste pagina met bijdragen had bereikt maakten twee vrienden van Jezus elkaar al uit voor rotte vis en wat dies meer zij. Wat potentieel opbouwend had kunnen zijn was letterlijk misselijkmakend.

Systematische theologie kan zomaar een afgod worden wanneer de oefening het academische niet weet te overstijgen, ingebed wordt in het grote verhaal van God en daarbij een gelijkwaardige plaats krijgt toegewezen naast onder andere Bijbelse, Historische, Historisch kritische, Bevrijdings, Dogmatische, en Moderne theologie. 

En waarom? Ik ken mezelf voldoende om te erkennen dat als ik dan toch moet fietsen, dat bij voorkeur op een blauwe doe. 

Zo! Ik heb mijn voorkeur uitgesproken. 

Alle volgende keuzes die ik maak moeten passen bij een blauwe fiets.