De leider moet wel een beetje god zijn

Bill Gaither en z'n vocal bandje bezingen waarschijnlijk onbewust het algemene (zelf)beeld van de mannelijke helft van de Amerikaanse en West Europese bevolking; de man als jager, leider en beschermer van huis, haard en nationale grenzen met in het kielzog de vrouw die beschermd dient te worden en bij voorkeur bleu in de luwte opereert. 

Daddy was a cowboy, hard as a rock.

Momma, she was quiet as a prayer

Daddy'd always tell me, "Son, you gotta be tough"

Momma'd kiss my cheek and say "Play fair"

Somewhere between Jesus and John Wayne (*)

A cowboy and a saint, crossing the open range, (Link naar de clip)

Onlangs heb ik een flink aantal boeken weggedaan. Met name boeken over leiderschap en management. Ik had er mijn kast en buik van vol. Het aanbod goeroes, coaches, mentors, trainers is zo groot en divers dat de ontwikkeling van leiders een lucratieve industrie lijkt te zijn. Goeroe John Maxwell alleen al heeft meer dan 100 boeken over leiderschap geproduceerd. Ik had er enkele maar heb ze allemaal weggedaan; als je er één van hem hebt gelezen heb je ze zo'n beetje allemaal gelezen.

De nieuwe leider - we hebben geleerd van het verleden - we hebben nu echt een goeie binnengehaald.

De golden boy/girl die ons bedrijf/team/bediening naar ongekende hoogten gaat leiden.

Groei, winst en iedereen fluitend naar het werk; dat ik toch voor hem/haar mag werken.

Ooit heb ik in een moment van zwakte gesolliciteerd naar de positie van voorganger bij een aanzienlijke evangelische kerk. Het idee van een zeer goed salaris, premievrij pensioen en enkele andere aantrekkelijke voordelen lokte. Tot mijn schrik werd ik uitgenodigd voor een gesprek. En ging ik.

Voor mijn gevoel zat ik tegenover een management tribunaal; de beroepingscommissie bestond uitsluitend uit zakenlui. Dan voel je al nattigheid; die zoeken een manager die de boel effe glad gaat trekken. Ze zoeken John Wayne met een vleugje Jezus.

Halverwege het interview stelde ik de vraag of iemand in één zin de opdracht aan de adspirant voorganger kon samenvatten. Vooruit dan: "We zoeken een voorganger die de hele gemeente mee kan nemen van (geestelijk) niveau 1 naar niveau 2".

Mijn reactie: dan zijn we wat mij betreft klaar met het interview en wens ik de man die hier "ja" tegen zegt, heel veel succes.
Overigens, die beste man heeft zijn termijn niet uitgezeten. Na drie jaar heeft de kerk "hem laten gaan".

En dit is ook de kern van het dilemma; het spanningsveld tussen verwachtingen die aan een leider worden gesteld en zijn/haar inspanningen om aan die verwachtingen te voldoen. Omdat we in het Westen het beeld hebben van een sterke leider en de verwachting van krachtig leiderschap ook als zodanig verwoorden, rest de leider weinig anders dan zich overeenkomstig te gedragen. Directief, Dienend, Coachend, Transformationeel, Laissez-fair, Autocratisch en nog een rits aan bepalingen; graag van dit een beetje meer en van dat een beetje minder. De leider rest weinig anders dan te leveren, te presteren en veel leiderschapslectuur is gericht op het optimaliseren van die prestaties.

De nog te vaak ontbrekende schakel, hoewel er heus wel aan gerefereerd wordt, is de aandacht voor de ontwikkeling van leider als persoon; als mens zoals jij en ik.

Een professor schreef een boek over dienend leiderschap en verhaalt daarin hoe hij op een dag besloot dat per direct zijn deur open zou staan voor iedereen; hij was immers een dienend leider... Een vriend van me die ten tijde van het verschijnen van dat boek onder de beste man studeerde zei daarover: "zijn deur stond dan wel open maar zijn hart niet." Studenten en staf liepen dus echt niet zomaar zijn kantoor binnen.

Maar hoe krijg je de geest van John Wayne met z'n dikke ego en stoerdoenerij -de werkelijke deur tussen de professor en zijn staf en studenten- terug in de fles?

Misschien moet ik daar maar eens een boek over schrijven....

Een sympathieke, alternatieve kijk op leiderschap is die van het Instituut voor Undefended Leadership. Op de website kun je het gratis e-book "Wat is Undefende Leadership" opvragen.

* John Wayne is het bekendst door zijn rollen in westerns en is symbool geworden voor de mythe rondom verwacht en geleverd leiderschap.