Vrijwel iedereen roept: "Nietzsche!"
Volgende vraag: "Wie heeft Nietzsche gelezen?"
Stilte...
Een enkeling - zittend in het linkerblok, vlakbij de uitgang - roert zich.
De dolle man, die zich op klaarlichte dag met zijn brandende lantaarn een weg over de markt baant, op zoek naar God, slaat uiteindelijk de lantaarn kapot, verzuchtend dat God niet te vinden is; wij hebben Hem gedood. Het (korte) verhaal is onder andere hier te lezen.
Het is een kritiek op Nietzsche's tijd en met name de toestand van de kerk. De dolle man wordt opgevoerd als een profeet die iets ziet wat anderen (nog niet) zien. Het verwoordt echter ook Nietzsche's eigen ervaringen en keuzes met het geloof, dat hij in 1864 verloor (bron).
Nietzsche zag een wereld waarin de mens God niet meer nodig had; God was een constructie die de wijze Grieken hadden bedacht. De ontwikkelde mens zou God voorbijstreven.
Nu, 125 jaar verder, kunnen we concluderen dat het idee van God als gedachteconstructie weerbarstiger lijkt te zijn en zich niet zomaar laat verdrijven, of dat God meer is dan een gedachteconstructie en wellicht toch de schepper van hemel en aarde is die zich om Zijn schepping bekommert, zonder zich al te veel op te dringen en rustig het moment afwacht waarop de mens zich bereid verklaart om tot Hem terug te keren.
De groei van het christendom in China bijvoorbeeld, is ongekend en gaat het voorstellingsvermogen van velen te boven: ieder jaar besluiten vele miljoenen om Jezus Christus te gaan volgen (bron). De Chinese regering die decennialang gepoogd heeft de God is dood profetie in vervulling te doen gaan, kan niet langer om de christenen en hun God heen.
Op 3 december 2011 kopte de TROUW in de religie en filosofie bijlage: Niet de islam, maar wel het christendom groeit wereldwijd sneller dan alle andere godsdiensten. Dat blijkt uit een rapport van de International Bulletin of Missionary Research (IBMR). Elke dag zouden er wereldwijd 83.000 christenen bijkomen. Het aantal mensen dat zich niet wil binden aan een religieuze overtuiging neemt iedere dag met duizend af.
Nietzsche heeft zijn dolle man de lantaarn te snel kapot laten slaan.
Maar daarmee is niet alles gezegd. Nietzsche leefde in een tijdsgewricht waarin de westerse kerk domineerde en zich manifesteerde in alle hoeken en lagen van de samenleving: cultuur, politiek, handel, gezinsleven,... De macht die kerkleiders zich hadden toegemeten liet niet veel ruimte voor kritiek of verandering. En of die uitvoerende macht wel zo representatief was voor het karakter, het wezen en de liefde van God?
De (aan)klacht van Nietzsche moet in deze context worden gelezen, begrepen en gewaardeerd. De emancipatie van het christelijke geloof had niet plaats kunnen vinden en kan geen doorgang vinden zonder de stemmen van mannen en vrouwen zoals de tobber Nietzsche.
