- Hybrid church
- Organic church
- Transformational church
- Essential church
- Total church
- Vertical church
- Church worth getting up for
- Purpose driven church
- Simple church
- Church shift
- The emotionally healthy church
- The restless church
- Rechurch
- Sticky church
- Center church
- Deep and wide
- Dangerous church
- Church zero
- Wow church
- The externally focused church
Een jaar of dertig geleden zouden dergelijke boeken nooit het publicitaire daglicht hebben gezien. De voortdurende zoektocht van vele kerken om zichzelf te vernieuwen en tot een (voor zichzelf) acceptabel niveau van relevantie te komen speelde zich voornamelijk in de achterkamers van die kerken af, niet zelden resulterend in een scheiding tussen de meer vernieuwende geesten en hen die deze vernieuwingen schuwden, of er op z'n minst een groot gevaar in zagen. Met de opkomst van de nieuwe media en betaalbare, toegankelijke drukpersen kan vrijwel iedereen zijn of haar gedachtegoed in de (virtuele) etalage zetten.
De zoektocht naar relevantie is een gezonde oefening. Iedere kerk zou zich aan de discipline van deze oefening moeten onderwerpen, om haar eigen bestwil en om de wil en eer van Hem, die heeft gezegd Zijn kerk te zullen bouwen. Alle plaatselijke uitingen van die kerk zoals opgesomd in de lijst hierboven zijn pogingen om tot het wezen van kerk zijn te komen. Daar is niets mis mee. Het gevaar schuilt in twee hoeken:
- De hoek van frustratie en kritiek. Als de hoeksteen van vernieuwing geplaatst is op frustratie met en kritiek op het verleden; het verleden wordt gevoegelijk weggezet als irrelevant, is de oefening niet meer dan een vruchteloos experiment dat geen lang leven is beschoren. Kritisch naar het verleden kijken is gezond maar zonder dat verleden is er geen toekomst. Respect voor wat het verleden ons heeft gebracht, de tranen en zelfs bloed dat is gevloeid om ons te brengen waar we nu zijn, is op zijn plaats. Vernieuwing die geënt is op het gezonde dat het verleden ons heeft gebracht, vormt een gezondere basis voor bovengenoemde experimenten.
- De hoek van eenzijdigheid. Het inzoomen op een of twee waarheden die sterk worden uitvergroot is een gevaar omdat de nieuwe kerk door te sterk over te hellen gemakkelijk in de afgrond van niemandsland kan storten. Een overdreven reactie op dat wat de kerk in het verleden heeft laten liggen kan ertoe leiden dat de nieuwe kerk nu bijvoorbeeld een sterk naar buiten gerichte focus krijgt met als gevolg dat het interne pastorale werk eronder gaat leiden (maar dan hebben we als antwoord "the emotionally healthy church").
De kerk laat zich niet vatten in een enkele formule, zeven opsommingstekens, of een slim gevonden one liner. De kerk is een organisme dat voortdurend in beweging en crisis is: zoekend, tastend, experimenterend, enigszins rusteloos en nooit helemaal tevreden met de status quo.
Is "rariteitenkabinet" een treffende vergelijking? Een plek in een gebroken wereld, waarin gebroken mensen zich in gebrokenheid tot elkaar verhouden; pelgrims die hun gebrokenheid erkennen en onderweg zijn naar Christus, die door Zijn Geest al in die mens woont en hen een gemeenschappelijke taal en streven geeft.
De kerk, de meest wonderlijke plek die je kunt bedenken. En een blijvertje ondanks de vreemde, vaak beschamende uitwassen.
