Ik heb ontzettend veel geluk gehad! - Het Zalige Zelf (2/3)

Iedereen zalig?

In de lijn van de filosofen in en voor Jezus’ tijd gaat Jezus op geheel eigen wijze in op de vraag wat de mens zalig/gelukkig maakt.
Jezus' Bergrede is het meest bekende en geinterpreteerde onderwijs van Jezus. Hij begint zijn Rede  (Mat. 5-7) met negen zogenaamde zaligsprekingen. Hebben deze zaligverklaringen de moderne mens nog iets te zeggen? [1] 

Een man kwam eens naar me toe nadat ik ergens in den lande had gepreekt over de Bergrede en liet me enthousiast zijn hertaling van de zaligsprekingen zien. Hij geloofde oprecht dat hij deze stuk voor stuk dagelijks moest oefenen en in praktijk brengen om zich te kunnen kwalificeren voor de zaligverklaring; armoede, nederigheid, treuren, zachtmoedigheid, zuiver van hart zijn, hongeren en dorsten naar gerechtgheid, vervolgd worden, enz... Kortom, een knap staaltje van ernstige zelfmisleiding waarbij het zicht op het grotere verhaal naar de achtergrond is verdwenen; de vermeende directe interactie tussen God en het individu is centraal komen te staan. Daarover in het laatse Blog van deze serie meer.

Zalig (SV, NSV, Naardense, NBG),  Gelukkig (HB, GN, NBV), Blessed (Gezegend) in de meeste Engelse vertalingen en ook Happy (New American Bible).
De betekenis en gevoelswaarde van woorden veranderen met de tijd. “Zalig” zal voor velen geassocieerd worden met heerlijk eten of een toekomstig eeuwig leven.
“Gelukkig” klinkt voor sommigen populair en oppervlakkig. Het is zo’n alledaags woord dat te pas, te onpas en in zoveel verschillende verbanden wordt gebruikt dat het een beetje goedkoop klinkt en af lijkt te doen aan het diepe onderwijs van Jezus. 
Woorden en begrippen roepen dus verschillende betekenissen, gevoelens en reakties op. De paar reacties op de eerste Blog uit deze serie op mijn FB pagina zijn hiervan een klassiek voorbeeld.

Voor deze serie blogs gebruik ik zalig en geluk als uitwisselbare termen.

Iedereen recht op een klavertje vier

Geluk en zaligheid hebben slechts betekenis als deze worden afgezet tegen onzalig en ongeluk.

We zoeken geluk in ongeluk: “Jos heeft zijn been gebroken. Gelukkig was het een mooie gladde breuk, waren de twee delen op elkaar teruggeschoten en hoefden er geen schroeven aan te pas te komen om de breuk te repareren.”

“Een ongeluk op de A10 veroorzaakte een grote file waardoor we te laat op Schiphol aankwamen. Gelukkig had het vliegtuig vertraging en konden we nog mee”. In dit geval is jouw geluk tegelijkertijd het ongeluk van een ander; “Doordat het vliegtuig twee uur te laat vertrok mistte die ander de aansluiting in Londen en moest in een hotel overnachten. Gelukkig had het eerste hotel dat die ander belde nog precies één kamer vrij. Voor hetzelfde geld zit je een hele nacht te bellen en zit alles helemaal vol. Nee, die ander had geluk!”

Waarmee wordt“geluk” geassocieerd?

• Een subjectief goed gevoel over jezelf, je leven en omstandigheden.
• Geluk is meer en meer een recht geworden dat en bereikbaar doel is. Zoek op het Web "geluk" en je zult ontdekken dat velen geloven dat geluk en gelukkig zijn een keuze is en dat je geluk zelf in de hand hebt.
• Het najagen van geluk stopt nooit; het is een hedonistische tredmolen. Op het moment dat het centrum van ons leven genot en geluk is, is dat centrum een bron geworden die nooit verzadigd kan worden. Autorijden begint voor de meesten bij Marktplaats: “Prima auto voor wie net z’n rijbewijs heeft.” Zelfstandig wonen begint voor velen bij een starterswoning. Het woord is slim gekozen omdat het een verwachting in zich draagt voor de toekomst en een rechtvaardiging voor het feit dat het zo’n klein huis is.
• “Geluk ”studies tonen aan dat de beleving ervan vooral een resultaat is van vergelijken; de geluksbeleving neemt toe naarmate ik mezelf vergelijk met hen die minder hebben. Zo lang ik meer heb, ben ik, of prijs ik mezelf gelukkig. Dezelfde studies tonen aan dat de geluksbeleving afneemt wanneer een persoon meer heeft dan de noodzakelijke levensbehoeften.
• Geluksbeleving is voor een deel genetisch bepaald; sommige temperamenten en houdingen blijken gemakkelijker tot een gezonde beleving van geluk te komen. Zij die sociaal, actief, stabiel en gewetensvol zijn, zijn over het algemeen gelukkiger.
• Geluk kan gegenereerd worden door je verbeelding te gebruiken. Ons vermogen om te dromen en zaken in de context te plaatsen van hoe we onze toekomst zien creëert een hogere geluksbeleving. Dit is iets waar christenen vrij goed in zijn  De liederen die we zingen en veel van de preken stimuleren onze verbeelding; we zien het voor ons en dat is voor velen een moment van hogere geluksbeleving dat overigens zelden blijft plakken. [2]

Een moderne, in de neo-liberale en moderne kapitalistische context, samenvatting/definite zou als volgt kunnen klinken: Geluk is een beleving van innerlijke tevredenheid en het ervaren van materiele voorspoed.

Wordt vervolgd

---

[1] Mattheus 5¹ Toen hij de mensenmassa zag, ging hij de berg op. Daar ging hij zitten met zijn leerlingen om zich heen. ² Hij nam het woord en onderrichtte hen: ³ ‘Gelukkig wie nederig van hart zijn, want voor hen is het koninkrijk van de hemel. ⁴ Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden. ⁵ Gelukkig de zachtmoedigen, want zij zullen het land bezitten. ⁶ Gelukkig wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden. ⁷ Gelukkig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ondervinden. ⁸ Gelukkig wie zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien. ⁹ Gelukkig de vredestichters, want zij zullen kinderen van God genoemd worden. ¹⁰ Gelukkig wie vanwege de gerechtigheid vervolgd worden, want voor hen is het koninkrijk van de hemel. ¹¹ Gelukkig zijn jullie wanneer ze je omwille van mij uitschelden, vervolgen en van allerlei kwaad betichten. ¹²Verheug je en juich, want je zult rijkelijk worden beloond in de hemel; zo immers vervolgden ze vóór jullie de profeten.

[2] Naar Scot McKnight, Sermon on the Mount, 50-1