Frisse wind door de ziel. Of liever een lange neus?

"Je openheid doet me af en toe wel slikken. Denk je dat het wijs is om in jouw positie zo open te zijn over wat er zich in je ziel afspeelt?"
Aldus een reactie van een collega op onze meest recente nieuwsbrief.
Interessante vraag die tot nadenken stemt. Hoe ver ga je in openheid en transparantie in communicatie. Met andere woorden, hoeveel van jezelf hang je in de etalage? Zijn er grenzen? En wat heeft positie er mee te maken?

Open een eerlijk communiceren is mijns inziens een betere optie dan het verbergen achter een masker van "het gaat goed met me," "de Heer weet wat Hij doet, of "daar kan ik niets over zeggen." Die laatste is helemaal goed. Met name politici zijn er goed in en als ze al wat zeggen wordt de waarheid veelal gesmoord door wollige taal en zegt men met heel veel woorden helemaal niets. Daar wordt geheel Nederland wel wat moe van.

Waar een mens behoefte aan heeft is aan een medemens die de werkelijkheid zo goed mogelijk omschrijft en beschrijft. Dat houdt het leven erin. Het "kritisch bevragen" van de eigen werkelijkheid en die van de omgeving is de snelste manieren om tot antwoorden te komen. De eigen werkelijkheid en die van de ander wegmoffelen achter generalisaties kan gemakkelijk leiden tot een algehele ontkenning daarvan en zou zomaar kunnen resulteren in een lange neus. Die zal op den duur te smal blijken om achter te verbergen.

Positie heeft er weinig mee te maken. Het lijkt er echter op dat waar men meer verantwoordelijkheid heeft, de kans op verhullen van de werkelijkheid in het kwadraat toeneemt (het salaris en vertrekpremies in veel gevallen ook). Het vertrouwen van de mens in de betreffende persoon neemt echter meestal recht evenredig af. Je zou zelfs kunnen zeggen dat naarmate mannen en vrouwen meer verantwoordelijkheid dragen; leiders worden genoemd, de noodzaak om open en eerlijk te communiceren (en daarbij ook de ziel bloot te geven) groter is. Er bestaat echter een kans dat de mensen er dan achter komen dat jij ook maar mens bent, en dat kunnen we natuurlijk niet gebruiken.

Openheid en eerlijkheid is een goed middel om in de werkelijkheid te kunnen blijven staan; deze te erkennen en met open vizier tegemoet te treden.
Het moet ook een beetje bij je passen. Niet ieder temperament staat te dringen om de ziel in de etalage te hangen. Het gaat er ook niet om waar die ziel opengaat. Dat kan in de etalage zijn maar ook binnen de veilige kaders waarin diepe vriendschappen voorzien.
Hoe dan ook, we hebben allemaal een plek nodig waar onze ziel kan luchten en een ander de gelegenheid krijgt om mee te kijken. Arm is degene die zo'n plek niet heeft.

Ziel is een niet zo tastbaar begrip. Naast de theologische betekenis vind ik onderstaande definitie (in een fenomenologische context)  wel aardig:  iets dat in het lichaam ervaren kan worden. 'Ziel' kent gevoelens als eenzaamheid, hoop, verlangen, nabijheid en trouw. Als wij daarnaar luisteren, vertelt het ons wat het nodig heeft en wat het liefheeft. Wij vinden het essentieel mensen te helpen een onderscheid te maken tussen wat de ziel wil en nodig heeft en de druk die uitgaat van sociale conditionering, religieuze vooroordelen en politieke ideologieen. (bron)