Vaststellen en Vasthouden

Een paar kilometer uit de kust is Peter in een impulsieve bui uit de boot gestapt. In de verte had hij zijn vriend aan zien komen lopen, over het water. Een stoot van zelfvertrouwen en geloof wordt ergens van diep binnenin hem afgevuurd. Nee, hij hoeft er verder niet over na te denken. Zeker niet als zijn vriend hem toeroept dat het oké is; kom maar. Dus, lopen maar!

Even later ligt hij te watertrappelen. Puffend, hijgend en doortrappelend hoort hij nog wel de stemmetjes in zijn hoofd: “je kunt ook niets goed doen”, “denk nu eens een keer na voordat je zoiets stoms doet”, “ik had kunnen weten dat de zwaartekracht zou winnen”, “wat een modderfiguur sla ik weer”, “hellup” en “waar zijn mijn eieren”.

Als je twijfel en ongeloof googelt levert dit tal van hits op die verwijzen naar artikelen die de lezer zouden moeten helpen om met twijfel af te rekenen en te komen tot een plezierig 100% zeker en onwankelbaar geloof. Eén auteur komt met de briljante analogie van een mandje met eieren dat bedoeld is om 100 eieren te accommoderen. Houd het mandje dat wel? Is het wel stevig genoeg? Met als verwerkingsvraag: “welk ei, of welke eieren houd je achter?”

Het is verleidelijk en gemakkelijk om in te zoomen op twijfel. Het ligt ook voor de hand omdat het in het verhaal (Matteus 14:25-33) het thema is waar de lezer zich waarschijnlijk het meest mee identificeert. Met twijfel heeft iedereen ervaring. Het lopen over water levert wat minder kandidaten op.

In dit verhaal vinden we echter een detail dat wellicht belangrijker is. Jezus wacht niet totdat Peter zijn honderd eieren in het mandje heeft geregeld. Hij strekt zijn hand uit naar Petrus en grijpt hem vast. Vervolgens vraagt hij hem waarom hij is gaan twijfelen maar laat hem niet los en wacht ook niet op een antwoord. Die twijfel is een gegeven. Niemand heeft ooit 100 eieren in z’n geloofsmandje. De vaststelling dat God de mens vasthoudt temidden van alle twijfel, vragen en ongeloof is dunkt me een van de ankerpunten van het christelijke geloof. Rond dit ankerpunt drijven die eieren.

Twijfel is de vaststelling. Terwijl Hij vasthoudt.

Leed te vreselijk voor woorden

Arme Job, wie kent hem niet? Hij spreekt al eeuwen tot de verbeelding en zou wel eens de vraag over hoe een alwetende en algoede God zich verhoudt tot het lijden in de wereld, van groepen mensen en individuen op z'n scherpst en diepst kunnen stellen.
Over deze theologische discussie gaat het nu even niet. Daar komen we sowieso niet uit omdat het mysterie te groot is en geen enkele theologie met een waterdicht antwoord kan komen. Ieder mogelijk antwoord leidt tot meer vragen.
Het gaat me om hoe de drie vrienden van Job, nadat zijn drama hen ter ore is gekomen, zich in eerste instantie opstellen.

James Jacques Joseph Tissot (French, 1836-1902) and Followers

Ze zitten samen in de huiskamer. De drie vrienden en Job. De ellende druipt van Job af en geen van de drie kan zeggen "ik weet wat je doormaakt en hoe je je voelt." Het is duidelijk dat het leed van Job geen vergelijking kent. Dus wat doe je om te troosten? Om woorden van bemoediging te spreken? Om hem uit de put te trekken?
Je houdt je mond en bent er gewoon.
Zeven dagen en nachten zitten ze daar. Niemand zegt iets want "zijn leed was te vreselijk voor woorden."
De drang die veel christenen (en niet christenen) voelen om iemand uit te put te praten is een groot drama: "Iemand moet toch iets zeggen, deze stilte moet doorbroken worden, het voelt te ongemakkelijk," waarbij de kans op nog grotere schade toeneemt.
Toch is het "er zijn" vaak het beste wat we hen die lijden kunnen bieden.
De jongens in de kamer hebben trouwens geen woorden en ze zijn stil, zeven dagen en zeven nachten. Uiteindelijk is het Job zelf die de stilte doorbreekt en er volgen zo'n veertig hoofdstukken vol met geweldige theologie waarin de drie, plus Job, een antwoord trachten te vinden op de vraag over de verhouding tussen God en het menselijk lijden. Het bijzondere aan het boek Job is dat we in de laatste hoofdstukken God zelf aan het woord krijgen; God die de theologie van alle vier de jongens bevraagt en een tipje des sluiers van het grote mysterie oplicht.  Geweldige materie! En nog meer vragen!
Ik moest de afgelopen dagen aan Job denken toen ik een vriend opzocht die aan diepe, allesverwoestende depressies lijdt en daar nu langzaam uit lijkt te geraken. Veel van zijn christenvrienden zijn afgehaakt omdat hij niet langer "goed gelooft," of  "de juiste keuzes maakt." Jammer. Ze konden niet stil zijn.
Samen zaten we afgelopen zondagavond op de bank in zijn huiskamer en keken zwijgend de IMAX film "Deep Sea." De andere ochtend, na een ontbijt bij McDonalds en op weg naar de luchthaven zei hij me hoe goed mijn bezoek hem had gedaan.
Soms is niets doen het mooiste wat we een ander kunnen bieden.

Niets doen.

Ik heb nog een lange weg te gaan.

Want

Je moet toch iets.