05 april 2009

Alles weten

Een van de grootste problemen in de discussie over de mate van vrijheid die we als mensen hebben is de aanname dat Gods alwetendheid en alomtegenwoordigheid automatische inhoudt dat Hij de toekomst in alle details kent. Alle bijbelgedeelten die suggereren dat de mens vrij is om keuzes te maken; een vrije wil heeft, moeten zodanig geïnterpreteerd worden dat ze binnen het vastgestelde model passen.
Je zou ook andersom kunnen beginnen. Neem alle verzen over de vrijheid om keuzes te maken en probeer daar alle verzen die anders suggereren binnen dat model te passen. Je blijft hoe dan ook met tegenstellingen zitten maar je leert wel om er vanuit een andere invalshoek naar te kijken.
De eerder door Peter gesuggereerde optie van het schaakspel waarvan de grootmeester alle mogelijk consequenties van alle mogelijke zetten kent en voorziet resulteert in een eindeloze kluwen van mogelijkheden. God geeft de mens de vrijheid om uit ontelbare mogelijkheiden te kiezen en Hij voorziet de gevolgen van ieder mogelijk scenario. Wat Hij niet zou weten is welke keuze de mens maakt. Ten diepste is dit een variant op het determinisme alleen wordt het hier voor God wat ingewikkelder (die heeft het wat drukker met het volgen van de ontelbare varianten die iedere keuze van ieder mens oplevert). Laat je fantasie even de vrije loop en probeer je de onmogelijk complexiteit van deze variant voor te stellen. Stel je voor dat Kain Abel niet had doodgeslagen. Abel is nu getrouwd en krijgt 27 kinderen. Een aantal van die kinderen trouwt met een partner die, als Abel wel was gedood, anders door een van Kain's kinderen geclaimd zou worden. Kain's kinderen moeten bij gebrek aan voldoende huwbare partners in de directe omgeving, naar Finland afreizen om daar te gaan shoppen.
Hele simpele keuzes leiden tot een totaal andere wereld. Uiteindelijk blijven alle scenario's indirect gedetermineerd.
God weet alles. Hij kan alles.
Sommige flauwerikken vragen of God ook ronde vierkantjes kan maken. Het antwoord is simpel. Hij kan dat niet omdat we met elkaar hebben afgesproken wat een vierkantje is en wat een cirkel is. Deze moeten aan voorwaarden voldoen om de naam vierkantje of cirkel te mogen dragen. Maakt dat God minder God?
God weet alles. Moet dat dan betekenen dat elk detail, elke mogelijke variant, elke ademtocht en gedachte van elk individu dat nu leeft en nog geboren gaat worden voor Hem als het ware al in het verleden ligt (tijd zou voor God geen factor van belang zijn)?
Of zou het zo kunnen zijn dat God alles weet van wat er redelijkerwijze te weten valt en dus een beperkte kennis van de toekomst heeft omdat deze mede afhangt van de keuzes die wij maken?
Ik snap dat dit weer nieuwe vragen oproept maar het is bijzonder interessant om het eens te verkennen.

2 opmerkingen:

  1. Dat komt wel dichtbij wat ik denk. Zoals ik in een eerdere reactie al zei: Alles weten is alles voorbestemmen. Daar heb ik geen andere woorden voor. Ik ben opgevoed met uitverkiezing, maar je moest net doen alsof het niet bestond. Pas als je bekeerd was zou je gaan zeggen, hé, ik was uitverkoren. Het was dus eigenlijk niet de bedoeling dat we het van te voren zouyden weten want als we het van te voren weten, weten wij óók dat het al vast staat. Onzin dus. God weet niet wat ik zal kiezen. Hij is wel supervoorzienig. Ik weet bijvoorbeeld ook wel hoe een kind wrschl. zal reageren bij een snoepje en en gezonde man op een aantrekkelijke vrouw. Maar de keuze is - hoe beperkt door omstandigheden ook - toch vrij. God kent wel een uitkomst, maar niet de uitkomst. Een uitkomst staat vast: Hij heeft overwonnen en Jezus zal terugkomen. De uitkomst - wie zijn daar allemaal bij bv - staat nog niet vast. (denk ik he)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik denk dat de vrijheid van de Heer alleen met deze keuze te maken heeft: kiezen voor Hem; dan ben je vrij en wil je niet anders dan het goede.

    Arma Fokkema.

    BeantwoordenVerwijderen