01 april 2009

Determinisme


Een van mijn grootste bezwaren tegen het calvinisme is dat het zo dicht tegen het determinisme aanschuurt, dat de twee zo'n beetje met elkaar vergroeid zijn. Determinisme is de leerstelling welke aanneemt dat niets bij toeval geschiedt, doch alles noodwendig gevolg is van bepaalde oorzaken, tevens, dat de wil niet vrij is, doch volledig wordt bepaald door in-en uitwendige factoren.
Veel christenen worstelen hiermee. Als God alles bestuurt, van tevoren bepaalt wie er wel en niet behouden worden en als zelfs het hart van de koningen als was in Zijn handen is, kan het niet anders of men komt in een gedachten- en geloofsconflict terecht. Christenen willen namelijk tegelijkertijd geloven dat de mens een vrije wil heeft.
Er is een ritsje bijbelverzen die, wanneer verkeerd (= niet in de context en buiten het OT kader) geïnterpreteerd, de lezer niet anders kunnen doen besluiten dan dat alles gedetermineerd is.
In het dagelijks taalgebruik kom je het veelvuldig tegen: "God heeft het zo geleid", "God heeft het gewild", God zal er wel zijn bedoeling mee hebben". Deze uitspraken getuigen van een wereldbeeld waarin alle details door God van te voren bedacht en in het heden uitgewerkt worden. De mens staat machteloos en kan niet anders dan alle gebeurtenissen in de wereld en eigen leven te interpreteren als een daad van Gods goedheid. Alle pijn, verdriet, rampen, onrecht en misbruik moeten worden omgebogen om zodoende te kunnen worden verzoend met het beeld van een liefhebbend God.

Vinden we het gek dat veel christenen in stilte worstelen.
God geeft pijn omdat Hij van ons houdt. De pijn helpt om betere mensen te worden. De pijn wordt gebruikt om ons murw te maken en ons op een punt van volkomen overgave te brengen.
Ik weet niet hoe het U, geachte lezer, vergaat. Maar iets ruikt niet helemaal fris in deze benadering. Christenen zijn in z'n algemeenheid dan ook niet erg succesvol om pijn en onrecht te verklaren.

In de hulpverlening kom je dit ook tegen met de volgende logica als gevolg:
1. Als we vrij zijn om te kiezen zijn we moreel verantwoordelijk voor onze daden
2. De mens is niet vrij maar gedetermineerd
Conclusie: De mens is niet verantwoordelijk.

De dilemma's zijn echt maar we mogen niet toestaan dat de leer van het determinisme de overheersende gedachte wordt in ons geloofsleven.
Ten diepste is de vraag of de mens nu wel of niet vrij is om te kiezen.
Morgen deel II


2 opmerkingen:

  1. De Here God mag toch niet afgebeeld worden? Zeker niet szo bespottelijk!

    Arma.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik denk dat veel christenen een vergelijkbaar beeld van God hebben. Waar dat het geval is is men gaan geloven in een karikatuur van God. Het plaatje is dan ook geenszins representatief voor wat m.i. het Bijbelse beeld van God is.
    Als lezers in dit beeld God menen te zien, bewijst het dat ik met m'n blog een gevoelige snaar raak. Zelf herken ik dit beeld van God niet. Het is namelijk smakeloos, zoals Arma al aangeeft.

    BeantwoordenVerwijderen